Beste Beatrijs,
Een half jaar geleden werd ik (man van 25) gediagnosticeerd met een stoornis in het autismespectrum. Mijn vader is ongeneeslijk ziek en zal waarschijnlijk binnenkort overlijden. Mijn moeder, mijn zussen en ik staan hem zo goed mogelijk bij. Ik maak me zorgen over de dag van zijn begrafenis en dan vooral het condoleren. Ik kan niet goed tegen wat ik ervaar als ‘overdreven dramatisch en sentimenteel gedrag’. Mijn angst is dat allerlei familieleden die ik nauwelijks ken me gaan zoenen en omhelzen. Hoe moet ik reageren als mijn tantes bij me uit willen huilen? Hoe kan ik me hieraan onttrekken zonder dat men hier aanstoot aan neemt? Ik heb geen zin om over mijn autismestoornis te beginnen. Heeft u misschien een richtlijn voor mij, want de hoofdbrekens hierover leiden mijn aandacht af van waar het werkelijk om gaat: het afscheid van mijn vader.
Bang voor rouwbeklag
Beste Bang voor rouwbeklag,
Na de begrafenis komt het condoleren. De nabestaanden vormen dan een rijtje, waar alle bezoekers langs passeren. Ga achteraan in dat rijtje staan, zodat u als laatste aan de beurt bent om te worden gecondoleerd. Dit betekent dat uw moeder en zussen al de grootste lading over zich heen hebben gekregen. Tegen de tijd dat bezoekers bij u aanlanden, zijn ze door hun woorden heen en zullen ze geneigd zijn het kort te houden. Als u niet gezoend/ omhelsd wil worden, moet u uw rechterhand uitsteken, (die zal door degene tegenover u automatisch worden vastgegrepen) en tegelijkertijd uw linkerhand met enige kracht op de uitgestoken rechterarm van uw tegenligger leggen. Met dit gebaar weerhoudt u de condolerende persoon ervan om zich voorover te buigen en u te zoenen of omhelzen. Tegelijkertijd prevelt u woorden van herkenning (‘Oom Paul, wat fijn dat u gekomen bent!’). Doordat u begint te spreken, zal de tegenpartij ook iets gaan zeggen, wat als een extra obstakel voor zoenen of omhelzen werkt. Vervolgens geeft u een knikje (sein voor de persoon om door te lopen) en wendt u zich tot de volgende.
Wanneer u op die manier een aantal personen afgewerkt hebt, komt er waarschijnlijk een moment dat u de condolerende bezoekers niet meer herkent. Dat zijn dan collega’s of verre vrienden uit de kring van uw vader. Het voordeel van deze onbekenden is dat zij het doorgaans houden bij het geven van een hand. Als er te veel bezoekers zijn en u krijgt genoeg van het handen schudden, staat het u vrij om weg te gaan uit de rij nabestaanden en elders in de zaal een kopje koffie te gaan drinken.
Met dramatisch uithuilgedrag van oude tantes maakt u korte metten. U laat zich niet door hen monopoliseren, u neemt afstand van hen, u zegt: ‘Ja, ik vind het ook heel erg, wilt u me even excuseren?’ en u gaat ergens anders staan of zitten, desnoods naar buiten. U hoeft zich niet te bekommeren om het geestelijk welbevinden van de bezoekers. De begrafenisgangers zijn aanwezig ter steun van de nabestaanden, niet om het de nabestaanden nog moeilijker te maken. Als u geen zin hebt in dramatisch gedoe, dan keert u zich daarvan af. Spreek met uw zussen van tevoren af dat zij die varkentjes beter kunnen wassen.
De termen die gebruikt worden ( bv “dramatisch uithuilgedrag”) staan mij tegen. Het betreft hier het komende afscheid van een geliefd persoon!
U zou de condoleances op een andere manier in ontvangst kunnen nemen. Laat door de uitvaartbegeleider meedelen dat de familie naar de aanwezigen toe zal komen in plaats van op een rij te gaan staan om de condoleances in ontvangst te nemen. Zo heeft de familie zelf de regie en u kunt zich op de achtergrond houden.
Heel herkenbaar dit. Ik heb zelf autisme en wil het overlijden van een dierbare op mijn eigen manier verwerken en uiten. (Zoals een mooie brief schrijven en die voorlezen)
Op de begrafenis van een opa (moeders vader), gingen oudtantes die anders niet naar me omkeken, ineens vertrouwelijk en sentimenteel doen (Met de gebruikelijke omhelzingen en zoenen). Alsof we precies dezelfde band hadden met opa.
Ik zal de tips van Beatrijs goed onthouden, voor een volgende keer.
Aan de vraagsteller, veel sterkte met het komende verlies van je vader. Hopelijk kun je nu nog een tijd van hem genieten.