Twee dagen zomerse temperaturen en meteen is er discussie over blote kleding, meer in het bijzonder over de vraag of meisjes in korte broekjes naar school mogen. Een week eerder had de rector van de Groene Hart Rijnwoude school in Hazerswoude de euvele moed vertoond om een paar in zijn ogen te schaars geklede tieners naar huis te sturen met het verzoek wat anders aan te trekken. Met warm weer had dit incident weinig te maken, want we hebben een ijzig voorjaar achter de rug, terwijl de korte broekjes al maanden het straatbeeld domineren. Mode trekt zich nu eenmaal weinig aan van de meteorologische omstandigheden.
De rector oogstte weinig bijval. Een vragenrondje in de Volkskrant leverde vooral lacherig commentaar op – hoe ouderwets moet je zijn om anno 2013 nog met kledingvoorschriften op school aan te komen zetten! Iedereen weet toch dat tieners niets liever doen dan de grens opzoeken en hem overschrijden? Kleding valt onder de individuele vrijheid van expressie en het getuigt van een benepen jaren-vijftig-moraal om die te willen beperken.
Maar de kwestie is breder dan alleen het punt van de korte broekjes. Daarvan zou je kunnen zeggen: minirokje, minibroekje, wat maakt het uit – als het één courant is, heeft het geen zin om moeilijk te doen over het ander. En het minibroekje geeft de draagster in ieder geval meer bewegings- en zitvrijheid dan het minirokje. Ter discussie staat dan ook niet het kledingstuk zelf, maar wat het vertegenwoordigt: de vrijetijdssfeer, waarin mensen kleren aantrekken die ofwel hoog scoren op comfort en slonzigheid ofwel op uitdagendheid.
Als voorbeeld van dat laatste kan het huidige minibroekje dienen (niets anders dan de hot pants uit de jaren zeventig), maar net zo goed de middenrif vrijlatende naveltruitjes van tien jaar geleden of de immer populaire singlets met spaghettibandjes en decolletés in het algemeen, zowel de vrouwelijke als de mannelijke bouwvakkersvariant. Het is allemaal hetzelfde soort vrijetijdskleding.
Meisjes op school is toegestaan wat hun docenten zich niet kunnen permitteren: zich uitmonsteren in uitdagende vrijetijdskledij.
Het ondoorgrondelijke woud van kledingcodes met gedetailleerde richtlijnen voor elk moment van de dag is allang afgeschaft. De Nederlandse kledingcultuur van de afgelopen vijftig jaar kun je samenvatten onder de noemer anything goes. Met één restrictie: er wordt nog steeds onderscheid gemaakt tussen werk/zakelijk en vrije tijd. Op het werk dragen mensen andere kleren (rustiger, formeler) dan in hun vrije tijd. De regels hiervoor liggen niet tot op de letter vast. Er bestaat aanzienlijke vrijheid, maar als het te dol wordt bijvoorbeeld in de decolletésfeer, kunnen chefs werknemers vragen om iets neutralers aan te trekken. In de werksfeer kan de individuele expressie worden beknot ter wille van zakelijkheid en daar kijkt niemand vreemd van op.
Opmerkelijk genoeg wordt leerlingen op school geen strobreed in de weg gelegd in hun individuele expressie. Meisjes op school is toegestaan wat hun docenten zich niet kunnen permitteren: zich uitmonsteren in uitdagende vrijetijdskledij. Misschien snakt de juf van wiskunde ook wel naar een kort broekje en een peilloos decolleté op het werk, maar ze bewaart het toch maar voor buiten school. Waarom? Omdat een sexy outfit afleidt van een taakgerichte werksfeer, waarin algebra en de verrichtingen van Napoleon bestudeerd moeten worden. Wat voor docenten geldt, zou ook voor leerlingen moeten gelden.
Kleding is per definitie een sociaal instrument, waarmee een boodschap wordt overgebracht. Iemand kan wel zeggen dat het hem of haar alleen om de particuliere expressie gaat, maar er is altijd een effect op anderen. Een vrouw die op een onbewoond eiland zit doet geen moeite om zich op te maken, alvorens haar hut te verlaten. Een afzakkende gangsterbroek, doorzichtige bloesjes of T-shirts, lillend vlees dat ergens uitpuilt wekken allemaal gevoelsreacties bij omstanders. Soms van walging, soms van enthousiasme, dat doet er eigenlijk niet toe. Sommige mensen vinden niets leuker dan door middel van provocatieve kleding de aandacht op zichzelf te vestigen. Dat kunnen ze gerust doen, daarvoor staat hun het hele openbare vrijetijdsleven van strand, camping, flaneerboulevard en uitgaanscircuit ter beschikking.
In een zakelijke of schoolomgeving werkt uitdagende kleding afleidend en soms zelfs intimiderend. Omdat dit zich in de gevoelssfeer afspeelt, is er geen beginnen aan om hier regels voor op te stellen. Maar een algemene richtlijn in de sfeer van ‘Houd een beetje rekening met de mensen die tegen je aan moeten kijken’ is in ieder geval een goede oefening voor later.
Beste Beatrijs
Als ik uw column lees, ben ik blij dat in onze school gelukkig wél kledingvoorschriften bestaan, al is het bij ontluikend lenteweer inderdaad moeilijk om daar een opmerking over te maken. Toch doe ik – en mijn collega’s met mij – mijn best om de leerling in kwestie discreet te wijzen op ongepaste kledij. Het is zo dat de jeugd graag grenzen overschrijdt, maar ze heeft ook echt grenzen nodig (om tegenaan te kunnen schoppen)! Anders gezegd: uit ervaring weet ik dat leerlingen een voorkeur hebben voor een rechtvaardige en strengere leerkracht – met duidelijke grenzen.
Mijn dochter kreeg in groep 8 van de basisschool (10 jaar geleden) een brief mee van school, met het verzoek of ouders hun kinderen een beetje fatsoenlijk wilden aankleden, de naveltruitjes kwamen toen net in de mode.
Ik vind het jammer dat het nodig is ouders daarop te attenderen, net zoals je in niet al te uitdagende kleding naar je werk gaat, lijkt het mij ook vanzelfspekend dat je kinderen in niet al te uitdagende kleding naar school gaan.
Jong geleerd is oud gedaan: als je zelf het goede voorbeeld geeft en je kind al van jongs af aan meegeeft wat acceptabel is en wat niet en dat het niet nodig is er sletterig bij te lopen omdat dat toevallig in de mode is, komt het waarschijnlijk vanzelf goed.
kinderen die er zo uitdagend bijlopen krijgen van huis uit waarschijnlijk geen tegengas, de school zal deze kinderen dus wel moeten opvoeden, anders krijgen zij nooit fatsoenlijke manieren bijgebracht.
Iedereen heeft toch zijn eigen opvatting over wat stijl is, wat mooi is, wat wel en niet kan? Een receptioniste in het bedrijf waar ik werk kleed zich ook vrij bloot, draagt dikke lagen make-up, heeft witblond geblondeerd haar wat ze toupeert etc. Zij vindt het schitterend en netjes. Een ander misschien niet. Leven en laten leven.
Hallo studente,
Misschien dat haar baas wat anders aankijkt tegenover dat leven en laten leven. Het belangrijkste in een zakelijke omgeving is de klant of het werk waarmee de klant geholpen is. Als sommige klanten het wél aanstootgevend vinden of als het van het werk afleidt, zal de mening van de receptioniste niet opwegen tegen die van de baas als klanten ontevreden zijn en de baas er daarom paal en perk aan wil stellen. Niet dat dit zo snel zal gebeuren (we zijn in Nederland wel wat gewend), maar het zou kunnen.
Zelf ga altijd in overhemd en colbert naar mijn werk (nu het heet is, laat ik het colbert thuis). Nu draag ik eigenlijk veel liever vrijetijdskleding, maar voor het werk doe je toch dat beetje extra. Als je met mensen werkt mag je ook wat aanpassingsbereidheid verwachten. Leerlingen zijn geen werknemers, maar op school worden wel belangrijke sociale vaardigheden aangeleerd en uitgeprobeerd. Dat je je voor bepaalde gelegenheden best ingetogen voor de dag komt, hoort daarbij.
Een beetje late reactie, maar ik heb destijds de discussie met u op TV gevolgd. Ik vond het ongelofelijk dat uw opponent meende te moete beweren dat zo’n bloot gekleed meisje er toch niks aan kan doen dat de jongens of leraren daar misschien opgewonden van werden. Dat dat hun probleem was. Pardon? We hebben het hier over een natuurlijk iets. Zeker puberende jongens, waar de hormonen door het lijf gieren, zal het enorm afleiden van de te geven les als daar de hele dag half blote dames voor hun neus paraderen. En je maakt mij niet wijs dat het die dames niet juist om die aandacht te doen is.