Beste Beatrijs,

Af en toe kom je ze nog tegen: heren die deuren voor je openhouden, je stoel aanschuiven in een restaurant of je in je jas helpen. Deze heren vertonen dit hulpvaardige gedrag uiteraard alleen bij vrouwen. Ik ben allergisch voor dit gedrag, hoe goedbedoeld en welopgevoed ook. Hoe je het ook wendt of keert, deze hulpvaardigheid gaat uiteindelijk uit van het idee dat de dames te zwak of anderszins onbekwaam zijn om zelf hun jas aan te trekken. Ik kan me heus voorstellen dat de heren in kwestie niet de bedoeling hebben sekseongelijkheid te benadrukken, maar dat is onvermijdelijk wel wat er gebeurt. Ik voel mij beledigd als ik op deze manier behandeld word.

Hoe reageer ik zonder de heren zich ongemakkelijk te laten voelen? Het is voor mij geen optie om mij dit soort beleefdheid te laten welgevallen. Ik wil graag als volwaardig mens worden behandeld, en dat gaat niet samen met goedbedoeld seksisme. Aan de andere kant wil ik ook niet bot zijn of mannen op hun nummer zetten. Bestaat er een vriendelijke manier om duidelijk te maken dat ik het niet erg vind om als laatste te gaan zitten in een restaurant?

Ik kan het zelf wel!

Beste Ik kan het zelf,

De traditionele mannelijke wellevendheid tegenover vrouwen heeft iets dienstbaars. Allerlei klusjes die een vrouw uitstekend zelf kan opknappen, zoals een jas aantrekken, een sigaret opsteken, een spin uit de weg ruimen neemt een man voor z’n rekening. U vindt dat dit gedrag de mannelijke superioriteit benadrukt. Daar hebt u wel gelijk in, maar het is meer dan dat. Minstens zo belangrijk is de tentoongespreide welwillendheid. De onderliggende betekenis van een beleefdheid als ‘Zal ik deze zware koffer even voor u in het bagagerek leggen?’ is: machtsvertoon plus vriendelijkheid. Het element van welwillendheid is essentieel, omdat mannen nu eenmaal in staat zijn vrouwen fysiek te overweldigen. Een man die de conventionele egards in acht neemt tegenover vrouwen (geheel los van hun fysieke aantrekkelijkheid, zuiver en alleen vanwege hun sekse) toont zijn vreedzame intenties. Het is een vorm van gestileerd kwispelen, en wat u hier ook op tegen kunt hebben, het is en blijft een nuttig signaal. In deze tijd van gelijkwaardigheid van de seksen zijn veel van die mannelijke galante vormen weggesleten. Toch lijkt het uitgesloten dat het man-vrouw-onderscheid helemaal verdwijnt uit het sociale verkeer. De omgang van de seksen staat nog steeds bol van de seksediscriminerende uitingen. Zo gaan jonge meisjes vaak aanstellerig giechelen, wanneer er een jongen in de buurt is. Verwerpelijk gedrag natuurlijk, want in een sekseneutrale maatschappij is het de bedoeling dat iedereen zich met elkaar als mens verstaat (en niet als jongen/man tegenover meisje/vrouw). Maar het sekseneutrale ideaal is onbereikbaar en voor de meeste mensen niet eens aantrekkelijk. Ook al zijn veel galante conventies verdwenen uit het dagelijkse leven, er zijn nog steeds mannen die ze toepassen én er zijn nog steeds vrouwen die erop gesteld zijn.

U vraagt hoe u ervan gevrijwaard kunt blijven. Tja, ik moet zeggen dat uw voorbeelden me niet erg aanspreken. Deuren openhouden voor de ander heeft niets met seksisme te maken. Mensen worden geacht deuren niet in elkaars gezicht te laten klappen, of er nu een man of een vrouw achter je aan loopt. Als het om jassen ophouden gaat, kunt u zeggen met een vriendelijke glimlach: ‘Dank je, ik doe het liever zelf, dat vind ik makkelijker.’ Het aanschuiven van een dame haar stoel komt zelden voor. Hoogstens een gedienstige ober in een heel duur restaurant doet dat nog. Al met al kan ik me niet voorstellen dat u dagelijks hevig lijdt onder mannelijke egards. Maak het niet erger dan het is. Beter een heer die beleefd het autoportier voor u opent dan een heer die u op basis van gelijkwaardigheid wegduwt om het laatste plaatsje in een treincoupé te bemachtigen.