Zou ik nog een hele kip kopen, als die vijftig euro zou kosten? Gebraden kip uit de oven met citroen, knoflook en tijm is een delicatesse, makkelijk te bereiden en geschikt om met vijf personen van te eten met wat aardappels en boontjes erbij. Voor de hele vogel, min of meer verantwoord opgegroeid, dus geen zielige plofkip, betaal je tien, twaalf euro in de supermarkt en eigenlijk is dat een schijntje, als je bedenkt hoeveel inspanning en menselijke samenwerking ervoor nodig is om die kip op mijn bord te laten belanden – mijn eigen kookarbeid niet meegerekend, want de oven doet het werk.

Niet alleen het loon van de pluimveehouder, de kippenvoedselproducent, de slachter, de distributeur, de transporteur, de vakkenvuller en de caissière zit erin verwerkt, er is ook nog de prijs van het verder opwarmen van de planeet. Gevogelte produceren voor menselijke consumptie legt relatief minder beslag dan varkens en runderen, maar de vleesproductie in zijn geheel vormt een grote factor in de CO2-uitstoot. Vlees eten draagt zelfs sterker bij aan de opwarming dan het rijden van auto’s. Wil ik ophouden met vlees eten? Nee, maar ik zie wel wat de kosten ervan zijn en ben ook bereid daarvoor te betalen. Vanuit een milieuperspectief is vlees veel te goedkoop en ik zou geen probleem hebben met een vervijfvoudiging van de vleesprijzen. Het zou de consumptie ervan verminderen en af en toe een gebraden kip op tafel zou dan iets bijzonders zijn om met aandacht te savoureren.

Veel dingen zijn te goedkoop vergeleken met hun werkelijke waarde.

Waarschijnlijk stamt mijn idee over hoe duur een kip zou moeten zijn uit mijn jeugd in de jaren zestig, toen kip nog een betrekkelijk luxe-gerecht was, dat bij speciale gelegenheden op tafel verscheen en waarvoor je naar de poelier moest. De actuele goedkoopheid van kip geeft mij een gevoel van decadentie, van weelde die over de schreef gaat, alsof de impliciete standaard die ik in toevallig in mijn hoofd de juiste maat zou zijn, terwijl die natuurlijk allang is achterhaald. Toch kan ik me niet onttrekken aan het gevoel dat veel dingen te goedkoop zijn, vergeleken met hun werkelijke waarde. Niet alleen vlees en voedsel in het algemeen (nog nooit in de geschiedenis van de mensheid was voedsel zo goedkoop), maar ook bijvoorbeeld reizen en je verplaatsen.

Voor 60 euro met een van de talrijke prijsvechters naar Barcelona of Krakau. Voor een paar honderd euro naar New York of Thailand. Dit is alleen mogelijk door het onthouden van enige service aan de reizigers, het onderbetalen en uitbuiten van vliegpersoneel en belastingvrije kerosine. Als de toeristen eenmaal ter plekke zijn, maken ze geen gebruik van de reguliere hotel- en vervoersfaciliteiten, waar die lokale sectoren nog baat bij zouden kunnen ondervinden, maar zoeken onderdak bij Air-Bnb en nemen Uber-taxi’s om nog goedkoper uit te zijn. Deze race to the bottom saboteert het idee dat reizen iets is om geld tegenaan te gooien. De ondraaglijke goedkoopheid ervan devalueert de activiteit tot iets waardeloos en dan heb ik het nog niet eens over de planeet die stikt in de kerosinedampen.

Om ideële redenen de prijzen omhoog gooien is een hersenschim. Toch vind ik het raar dat collectieve verantwoordelijkheid er zo weinig toe doet. De film 24 Wochen gaat over het dilemma wel of niet aborteren van een foetus met syndroom van Down én een hartafwijking die een open-hart-operatie binnen een week noodzakelijk maakt. De psychische nood van de zwangere vrouw is voorstelbaar, maar het gaat alleen over haar als individu. Een relatief luxe-probleem. De vraag ‘moet de maatschappij betalen voor een open-hart-operatie van een mogelijk niet levensvatbare Down-syndroom-baby?’ wordt niet eens gesteld. Vanzelfsprekend zijn de kosten voor het collectief. Zo boekt iedereen nog een reisje naar de Seychellen en nemen we er nog een kippenpootje bij. Het kost allemaal toch niks.

Een interessant relletje in de internationale schrijverswereld trok deze week mijn aandacht. Schrijver Lionel Shriver (ik besteedde een paar weken geleden aandacht aan haar laatste roman The Mandibles) hield de openingstoespraak bij een Writers Festival in Brisbane, Australië, en in plaats van over het haar toegemeten onderwerp ‘community and belonging’ sprak zij over ‘fiction and identity politics’.

Haar speech, na te lezen op de website van The Guardian, oogstte woede onder een deel van het publiek. Een van de aanwezige schrijvers, Yassmin Abdel-Magied, een Australische van Soedanees-Egyptische afkomst, verliet demonstratief de zaal, er werden diverse boze blogs aan gewijd en de organisatie van het festival belegde later een speciale sessie, waar mensen hun ongenoegen konden ventileren. Het draaide allemaal om het begrip cultural appropriation, oftewel het toe-eigenen van elementen uit een (minderheids)cultuur door een (meerderheids)cultuur.

Het voorbeeld waarmee Shriver haar betoog begon was wel heel grappig. Op een college in Brunswick (Maine) werd vorig jaar een verjaardagsfeestje gehouden met tequila. Ter verhoging van de sfeer kregen de gasten minisombrero’s uitgereikt bij wijze van feesthoedjes. Deze daad van etnische stereotypering bleef niet onopgemerkt: er kwam een proteststuk in de universiteitskrant, studenten deden hun beklag bij de autoriteiten en eisten safe spaces en de feestgangers kregen een berisping. Studenten van Latijns-Amerikaanse afkomst zouden zich gekwetst kunnen voelen, wanneer anderen een sombrero opzetten.

Voelen Schotten zich beledigd als niet-Schotten zich bekwamen in de doedelzak?

Volgens het leerstuk van de culturele toe-eigening is het ongepast en verachtelijk als de dominante cultuur van de meerderheid zich meester maakt van elementen uit een willekeurige minderheidscultuur zonder toestemming van die minderheidscultuur. We moeten hierbij denken aan dans, kleding, muziek, taal, folklore, eten, medicijnen en religieuze symbolen. De implicaties van dit leerstuk zijn duizelingwekkend. Shriver gaf nog een ander voorbeeld uit het recente verleden: op het Oberlin College in Ohio werden vorig jaar sushi uit het menu van de cafetaria verwijderd na een petitie van een pressiegroepje van studenten – mede ondertekend door voormalig student Lena Dunham – wegens ongevoeligheid voor de Japanse cultuur. Mogelijk werden deze sushi niet volgens de Japanse regels van de kunst bereid of was het een affront dat studenten ze naar binnen slobberden alsof het mini-hamburgers waren. Dorito-chips met een guacamoledip zullen ook wel gevoelig liggen. Met zo’n straf doorgevoerde identiteitspolitiek raken de keuzemogelijkheden behoorlijk ingeperkt.

Deze opwinding betreft marginale incidenten die je nauwelijks serieus kunt nemen, al was het maar omdat het lastig is om de hele internationale cuisine, alle winkels in feestartikelen en hun klanten te monitoren, nog afgezien van de vraag of minderheden er wel een probleem mee hebben dat hun culturele parafernalia elders op de wereld ook nog aftrek vinden. Vinden Indiërs het erg dat yoga populair is onder niet-Indiërs? Voelen Schotten zich beledigd als niet-Schotten zich bekwamen in de doedelzak?

Maar Shrivers echte punt ging over fictie. De consequentie van strikte identiteitspolitiek is het taboe voor schrijvers om te schrijven over personen met een andere (minderheids-) achtergrond dan zijzelf. De Engelse schrijver Chris Cleave mag geen boek schrijven, in ieder geval niet de bestseller Little Bee, vanuit het oogpunt van een Nigeriaans meisje, want daarmee wordt Afrika ten tweede male gekoloniseerd. Schijven over de onderdrukking van meisjes in Nigeria mogen alleen de Nigeriaanse meisjes zelf. Dan kunnen die er ook nog wat aan verdienen. Alle voorwaarden voor fictie, verbeeldingskracht, empathie, inzoomen op maatschappelijke kwesties, worden aldus verdacht om niet te zeggen kwaadwillend gemaakt.

Voor een schrijver die wil schrijven blijft alleen het genre van de memoir over. Hoe dwingender de eis van authenticiteit en persoonlijke ervaring, hoe saaier de literatuur.