Spring naar inhoud


Een stem tegen prenatale screening is een stem tegen abortus

Is het erg als het Down-syndroom uitsterft? Zou de maatschappij erop achteruit gaan, als er geen downies meer rondlopen, zoals je het ook als een verlies kunt beschouwen dat de tijger dreigt te verdwijnen uit het zoogdierentableau? Voor de tijger en de panda worden maatregelen getroffen om hun natuurlijke habitat te beschermen, niet omdat die dieren zo veel nut hebben voor de mens, maar omdat behoud van diversiteit in levensvormen appelleert aan een gevoel van esthetiek.

Mensen met Down-syndroom dreigen niet uit te sterven doordat hun habitat wordt aangetast – de conditie is het gevolg van een genetische tombola die zich altijd zal blijven voordoen – maar door medisch-technologisch ingrijpen: zwangere vrouwen kunnen een test laten doen en bij een positief resultaat tot abortus overgaan. Het schijnt dat in Denemarken nauwelijks nog Down-geboortes voorkomen, omdat de test routinematig en kosteloos aan zwangeren van alle leeftijden wordt aangeboden.

Deze niet-invasieve prenatale test (NIPT) heeft grote voordelen boven de vlokkentest of de vruchtwaterpunctie (allebei met verhoogd risico op spontane abortus) en zal waarschijnlijk ook in Nederland op het repertoire komen. Tenzij de Tweede Kamer een verbod uitvaardigt, maar die kans lijkt klein, omdat die test optioneel en geen verplichting wordt. Wie kan er op tegen zijn dat zwangere vrouwen vrijwillig een welomschreven risico willen uitsluiten?

Toch vinden sommige mensen deze nieuwe test een heel gevaarlijke ontwikkeling. In de Volkskrant opinieerde filosofe Thecla Rondhuis dat ‘een echte beschaving Down accepteert’, En eerder in dezelfde krant pleitte Renate Lindeman, moeder van twee Down-syndroom-kinderen, ervoor om de zonnige kant van Down te belichten: van de jongeren met downsyndroom zegt 99 procent gelukkig te zijn. In beide stukken cirkelt de argumentatie naar analogie van de bedreigde tijger rond het begrip diversiteit: het is goed dat er in de maatschappij verschillen bestaan en door bepaalde zijnsvormen de mogelijkheid van leven op voorhand te ontzeggen worden negatieve stereotypen gekweekt en zal de tolerantie verminderen. Ook het hellend vlak argument speelt een belangrijke rol: als er nu ruim baan komt voor abortus van Down-syndroom, krijgen we straks abortus van aanleg voor depressie (waar geen genetische codering voor is, voor zo ver die er ooit komt).

Buiten kijf staat een maatschappij plaats moet bieden aan mensen met afwijkingen of uitdagingen van wat voor aard dan ook. Acceptatie en tolerantie, je zou ook kunnen zeggen dat ze recht hebben op een normaal-beleefde bejegening. Of ze spastisch in een rolstoel zitten, doof of blind zijn, suikerziekte PDD-NOS of Down-syndroom hebben. Afwijkingen van de standaard houd je altijd, dat definieert de mensheid.

Ook ouderlijke liefde is niet onvoorwaardelijk.

Het gaat nog wel een stapje verder om de NIPT uit te bannen teneinde de diversiteit van de maatschappij op peil te houden. Dat betekent dat uit de populatie van aanstaande ouders een gering percentage zich moet opofferen en een Down-syndroom kind krijgen ter wille van het overkoepelende diversiteitsideaal. Daar heeft niemand zin in. Het kan wel wezen dat Down-syndroom-kinderen een zonnige natuur hebben en een gelukkig leven leiden, maar je kunt het mensen niet kwalijk nemen als ze hun ouderschap liever niet door Down getekend zien. Ook ouderlijke liefde is niet onvoorwaardelijk. Het merendeel van de zwangeren wil maar al te graag vermijdbare risico’s uitsluiten en degenen die een test afwijzen doen dat om persoonlijke, levensbeschouwelijke redenen (ik accepteer alles wat op m’n pad komt) en niet met het oog op een vermeend maatschappelijk belang.

Ten diepste is het argument contra de prenatale Down-screening een afwijzing van abortus als zodanig. Wie vindt dat selectieve Down-abortus ontmoedigd moet worden, kan niet tegelijk vinden dat elke vrouw het recht heeft een gezonde foetus te aborteren als een kind haar toevallig niet uitkomt. Die NIPT is onontkoombaar.

Artikelen in Column.


4 reacties

Blijf op de hoogte, abonneer je op de RSS feed voor reacties op dit artikel.

  1. Cindy schrijft

    Ik begrijp dat iedereen een gezond kind wil. Anderzijds hoop ik niet dat ouders die in de toekomst om welke reden dan ook een gehandicapt kind krijgen niet zoiets overkomt als “eigen schuld, dikke bult”, zo van: je had van tevoren kunnen weten waar je aan begon. En dus niet op enige consideratie kunnen rekenen door de omgeving. Dat zou een verkilling van de maatschappij zijn.

  2. Corrie schrijft

    Heb zelf een verstandelijk beperket zus, zeer verstandelijk beperkt. Mijn moeder verzucht nog wel eens: was het maar een “mongooltje” geweest. Niet om Down te bagatelliseren maar om aan te geven hoe ernstig beperkt mijn zus is. Ik weet dus van zeer dichtbij hoe ingrijpend het is voor het gezin/de familie.
    Als je kan voorkomen dat Down of een andere beperking je leven regeert, kan ik het alleen maar van harte aanbevelen.
    Uiteraard geen eigen schuld, dikke bult voor de mensen die wel een kindje krijgen dat niet geheel gezond is. Dat spreekt wat mij betreft vanzelf.

  3. M. Jansen schrijft

    De Nipt test is een kansberekening. Geen sluitend bewijs, het komt werkelijk voor dat mensen een negatieve uitslag krijgen (oftewel een foetus zonder Down) en alsnog een kind met Down krijgen. Hoe daar mee om te gaan?
    Het algemene onvermogen in deze huidige maatschappij is mi hoe om te gaan met verwachtingen die niet worden ingelost, hoe om te gaan met tegenvallers. Het aantal kinderen wat (ernstig) gehandicapt raakt na bijvoorbeeld zuurstoftekort bij de geboorte, hersenvliesontsteking of andere nare ziektes, zal met de NIPT-test echt niet kleiner worden. De algemene acceptatie van de maatschappij voor deze kinderen wordt echter wel minder.

    Bovendien, mag een mens tegen abortus zijn?

  4. Lien schrijft

    Ik heb een verstandelijk beperkte dochter die eens in de 10 jaar een DNA onderzoek krijgt in de hoop of er inmiddels iets is gevonden wat haar verstandelijke beperking verklaard.
    Toen mijn oudste dochter, haar zus dus, onverwacht zwanger was heb ik vervroegd het DNA van mijn verstandelijk beperkte dochter weer laten onderzoeken. Daar kwam wederom niets uit maar mocht het zo zijn dat daar wel iets uit kwam en het zou blijken dat dochter zwanger was van een kind met dezelfde beperking als mijn verstandelijk beperkte dochter, dan zou ik erg hebben gehoopt dat ze een abortus zou ondergaan. Als je niet tegen abortus bent dan kan ik geen andere reden bedenken waarom je geen vroege abortus zou doen.



Sommige HTML is toegestaan