De wet is belangrijker dan handhavingsproblemen

Sinds het optrekken van de alcoholleeftijdgrens naar 18 jaar per 1 januari kwam er een stroom van berichtgeving op gang over de gevolgen van deze nieuwe wet. Er waren natuurlijk de interviewtjes met morrende 17-jarigen die al twee jaar in de kroeg zaten en nu ineens teruggeworpen werden naar hun kinderjaren. Er waren reportages over jongeren in de grensstreek die zich in de weekends in speciale drankbussen lieten vervoeren naar uitgaansgelegenheden in België. Er was de burgemeester die voor zijn gemeente een overgangsregeling van twee jaar decreteerde om overlast van teleurgestelde tieners op straat te voorkomen. Niet omdat hij tegen de wet was, integendeel, maar omdat hij handhavingsproblemen voorzag. In zijn gemeente had de politie wel andere prioriteiten dan caféuitbaters en jongeren controleren op naleving van de alcoholgrens.

Handhaving was een heerlijk kluifje voor de media. De Volkskrant vroeg aan alle Nederlandse gemeentes hoe ze van plan waren de wet te handhaven. In deze inventarisatie kan iedereen precies opzoeken waar er een dienstklopperig, een gematigd of gedogend regime heerst. Een handige gids voor dorstige jongeren! Na het schetsen van de algemene contouren van het handhavingsprobleem kwamen de concrete voorbeelden: een vrouw kreeg geen bier mee in supermarkt, omdat ze in gezelschap was van haar 16-jarige zoon en ervan verdacht werd de drank voor hem aan te schaffen. Een jonge caissière werd bedreigd (‘We weten waar je woont!’) door leeftijdgenoten, toen zij aan de kassa de verplichte leeftijdcheck deed en het bier weigerde. 14-jarige overtreders krijgen een lichtere boete dan 16-jarige, hoewel drank voor een kind van 14 nog slechter is. In het café van Henk Westbroek is een boete van 1300 euro uitgedeeld, omdat er drank geschonken is aan een 17-jarige loktiener. De discussie verplaatste zich al snel naar de ethiek van het inzetten van loktieners.

Het zijn allemaal smakelijke berichten, die ook omdat het er zo veel zijn, de indruk vestigen dat een en ander overhaast is ingevoerd, dat de boetes te hoog zijn, dat de verkeerden worden gepakt, dat het middel erger is dan de kwaal, dat jongeren toch wel weten te krijgen wat ze willen, kortom dat die nieuwe wet nergens op slaat. Het is ontegenzeggelijk de taak van de journalistiek om gaten te schieten in wat de regering nu weer heeft bekokstoofd (bij elke nieuwe bezuinigingsmaatregel drie slachtoffers zoeken die een huilerig verhaal vertellen over het hun aangedane onrecht), maar in het geval van de nieuwe alcoholwet worden wel heel veel spijkers op laag water gezocht.

Natuurlijk gaan gemeentes niet met een volle politiemacht avond in avond uit alle dranklokalen controleren op minderjarige drinkers! Dat gebeurt ook niet met fout geparkeerde fietsen of wildplassers. Voor dit soort vergrijpen hanteert de politie een steekproefbeleid. Af en toe vindt er een controle plaats op voor de overtreders onvoorspelbare momenten. Pechvogels krijgen een boete, anderen hebben geluk. Hoe de pakkans precies ligt, hoe moeilijk supermarkten het hebben met leeftijdscontroles, hoe zwaar de groep 16/17-jarigen de pest in heeft doet er niet toe. Daar gaat die wet niet over.

Aan de orde is een andere norm en op termijn een ander klimaat. Alcohol is in de hele maatschappij de standaard begeleider van sociaal vertier. Voor veel mensen is dagelijks drank even normaal als dagelijks een warme maaltijd. Tegelijk vindt niemand het een goed idee dat tieners routinematig veel drinken bij het uitgaan. Bij dronken tieners krijgen ouders vaak de schuld dat ze hun kinderen slecht opgevoed hebben, maar als alcohol de standaard is voor gezelligheid onder jongeren, staan ouders machteloos. Ze willen hun kinderen geen sociale contacten onthouden, maar de drank zit in hetzelfde pakket. Ook al drinken de meeste tieners zich geen coma, elk weekend tegen die grens aanzitten is ook niet gezond.

De nieuwe wet geeft ouders een opvoedingssteuntje in de rug: geen drank, want het mag niet. Onderhandelen hoeft niet meer en op schoolfeesten is het ook afgelopen met het gedoe over 16-plus en 16-min. Dat zal tieners er niet van weerhouden om achter het verbodene aan te zitten en stiekem drank achterover te slaan. Helemaal niet erg: over de schreef gaan en experimenteren past bij de leeftijd. Belangrijker is dat ze wéten dat ze de norm overtreden. Dat zal toch schelen, want uiteindelijk zijn de meeste tieners net als de meeste volwassenen gezagsgetrouw.