Beste Beatrijs,
Mijn man en ik (beiden 70-plus) zijn van huis uit gewend om tijdens bezoeken aan kennissen of vrienden belangstellend te informeren naar het wel en wee van de gastvrouw/heer en hun kinderen. Nu valt het ons de laatste tijd op dat dergelijke vragen wel – en soms zeer uitgebreid – beantwoord worden, maar een weervraag uitblijft.
Wij hebben ons vaak afgevraagd waar dit gebrek aan belangstelling voor ons vandaan komt. Is het tegenwoordig ongepast om oprechte belangstelling te tonen omdat men vindt dat de privacy wordt overschreden? Maar waarom dan tóch die vele informatie over henzelf? Of is het een kwestie van introvert zijn in plaats van extravert? Dan komt dat wel erg veel voor, niet alleen bij jongeren, maar ook bij ouderen. Al met al vinden wij het teleurstellend, want een beetje interesse tonen in een ander kan toch geen kwaad?
Niet aan de bak
Beste Niet aan de bak,
Wat u daar schetst: alleen maar over jezelf en je eigen familie doorleuteren, is in het geheel niet comme il faut. Het is ook niet modern (in de zin van: zo hoort het tegenwoordig, dat doet iedereen) en met introversie of privacy-gevoeligheid heeft het ook al niets te maken. Het is domweg onbeleefd.
Een gesprek hoort geven en nemen te zijn. De een zegt iets over zichzelf en daarna de ander. Als de een een tijdje aan het woord is geweest, is daarna de beurt voor de ander. Je krijgt belangstelling, je geeft belangstelling, en daarna andersom. Niemand mag de conversatie monopoliseren, anders had de luisteraar beter een boek ter hand kunnen nemen of in de collegebanken plaatsnemen.
Mensen die zich niet aan deze elementaire regels voor de conversatie houden, kunt u beter kwijt dan rijk zijn als kennissen. Ze zijn egocentrisch, u hebt er niets aan, en u ergert zich alleen maar. Neem afstand van hen. U kunt beter gaan praten met mensen die wel weten hoe je een gesprek moet voeren.
Een paar lezers hadden kritiek op mijn advies aan de vraagstellers die zich altijd maar gedwongen zagen te luisteren naar andermans verhalen, terwijl ze zelf nooit belangstelling van hun gespreksgenoten ondervonden (Niet aan de bak, 1 april 2005). Neem afstand van hen en ga praten met mensen die wél weten hoe je een gesprek moet voeren is inderdaad wel erg rigoureus, wanneer je in aanmerking neemt dat vraagstellers 70-plus waren. Op die leeftijd kan men niet onmiddellijk de hand leggen op andere vrienden/kennissen die zich wel houden aan de regels voor de conversatie. Op jongere leeftijd trouwens vaak ook niet. Wie dan vlucht voor andermans egomaan gebabbel, blijft eenzaam achter, en dat kan ook weer niet de bedoeling zijn.
Onverlet blijft dat mensen niet dit soort vrienden of kennissen zouden moeten hebben. Iemand die altijd over zichzelf praat en geen belangstelling heeft voor het wel en wee van de ander kan geen goede vriend/in zijn. Dat is een menselijke misthoorn. Aan de andere kant, wie alleen maar dit soort vrienden heeft, moet ook eens bij zichzelf te rade gaan: Hoe komt dat? Wat doe ik of wat laat ik na dat mij dat steeds maar weer overkomt? Want zo wijdverspreid is de misthoorn nu ook weer niet. De meeste mensen weten best dat een gesprek geen eenrichtingsverkeer hoort te zijn, maar een uitwisseling. Hoogstwaarschijnlijk willen ze ook best naar een ander luisteren. Het punt is dat de ongebreidelde praters geneigd zijn heel korte stiltes onmiddellijk op te vullen met hun eigen woordenstroom. Het komt niet bij ze op een belangstellende vraag te stellen, omdat ze er niet bij stil staan dat anderen een expliciete uitnodiging nodig hebben om iets over hun belevenissen te vertellen. Zelf leuteren ze er immers gevraagd of ongevraagd altijd lustig op los.
Degenen die zich teleurgesteld voelen omdat hun nooit de ruimte wordt gegund iets over zichzelf te vertellen zouden zich wat actiever moeten opstellen om die ruimte in het gesprek te claimen. Dat is niet zo moeilijk. Gewoon inbreken in de monoloog. Zo’n gesprek tussen vrienden of kennissen bij een kopje thee of in het café is toch al niets anders dan een aaneenschakeling van non sequiturs. De ene anekdote volgt de ander zonder duidelijk verband, er wordt vrij geassocieerd, het is een ratjetoe. Na afloop valt het gesprek in vier zinnen samen te vatten, de rest ben je vergeten. Stap dus af van het idee dat wat de ander zegt zo vreselijk belangrijk is dat het beleefd van a tot z moet worden aangehoord. Hij/zij zal niet vragen: En hoe gaat het nou met jou? Houd daar rekening mee en als je daar toch iets over kwijt wilt, zit er niets anders op dan het zelf naar voren te brengen.
Wie het woord wil, moet het woord nemen. Dat is altijd zo geweest, dat is niet een kenmerk van deze assertieve tijd. Je hoeft (met monomane kletsers) niet te wachten tot ze klaar zijn, want ze zijn nooit klaar, al wordt het drie uur ’s nachts. Hun verhalen mogen worden onderbroken. Je kunt zeggen: ’O, dat doet me denken aan’ of ‘Weet je wat me laatst overkwam’. En dan doorstomen met een onderwerp waar je het zelf over wil hebben. Dat het niets met het voorafgaande te maken heeft is niet erg. Desnoods zeg je: ‘And now for something completely different.’ Wie het woord neemt, krijgt de aandacht en daar ging het om. De tijdelijk in de luisterrol gedwongen gesprekspartner zal echt niet reclameren dat het nieuwe onderwerp niet logisch voortvloeit uit het eerdere. Daar zijn die gesprekken tussen kennissen te hak-op-de-takkerig voor.
Als ik het goed beluister hebben jullie behoefte aan echt contact. Mijn ervaring is dat veel mensen niet meer weten hoe dat moet, vriendschappen onderhouden terwijl mensen vaak al onderdompelen in zichzelf (binnen een maatschappij eindeloos vol prikkels en verwachtingen). Eigenlijk kun je echte vrienden op een hand tellen en ik moet eerlijk zeggen dat het me ook niet zou lukken er meer te hebben, omdat ik er dan niet de aandacht aan zou kunnen besteden die ik nu doe.
Natuurlijk is er veel te sturen in je houding. Een open houding nodigt de ander uit te vertellen en daarmee geef je de ruimte in feite al aan de ander, maar ook stiltes durven laten vallen, nodigt de ander soms uit een wedervraag te stellen.
Misschien is het ook wel de vraag wie om jullie heen kennissen zijn en wie echte vrienden en je verwachtingen daarop bij te stellen?
Heel herkenbaar dit alles. Het zet me wel vreselijk aan het denken over mijzelf. Vanmiddag was ik op een feestje en viel het me weer op dat niemand naar mij luistert op het moment dat ik het woord neem. Er wordt gezegd dat inbreken in een gesprek door het vertellen van een soortgelijke ervaring mag en kan. Toch blijkt bij mij dat men niet luistert naar wat ik zeg, maar doorgaat met zijn eigen verhaal. Ook als ik wacht totdat de ander is uitgepraat, dan nog luistert men niet naar mij. Praat ik zacht, ben ik niet interessant genoeg? Of word ik omringd door allerlei dominante mensen? Het geeft mij te denken.
het lijkt misschien alsof stillere mensen op een feestje het onderspit delven, maar dat is niet zo. te beklagen zijn de egotrippers die denken dat alle aandacht naar hun moet gaan. je zal maar met zo iemand getrouwd zijn! dan zit je er continu mee! mensen die altijd zelf in de belangstelling willen staan, ten koste van anderen, en die het niet op kunnen brengen naar een ander te luisteren of te vragen, simpelweg omdat anderen ze niet interesseren, zijn eigenlijk helemaal niet leuk en in wezen eenzaam, omdat ze geen echt contact leggen!
Er is een techniek die je kan toepassen als je niet langer wilt deelnemen aan een gesprek, zonder dit rechtstreeks te zeggen. (rechtstreeks zeggen zou immers onbeleefd zijn).
Je kan het gesprek laten doodbloeden door niet meer in te gaan op wat door de ander wordt gezegd, maar alleen nog korte uitingen terug te geven zoals; “Oja? Ach! Goh! Tsss. Hmm. Nouzeg, Oh…” en dergelijke.
Op die manier voed je het gesprek niet langer van jouw kant, en bloedt het dood.
het lijkt erger te worden in deze tijd..
misschien zijn de mensen tegenwoordig bang om aandacht te verliezen,
om welke reden dan ook.. media, eigenbelang, onzekerheid, enz..
triest dat je moet oppassen om te veel aandacht te geven (anders praat een ander alleen over zichzelf)
is er niemand meer die zich afvraagt hoe een ander zich voelt… waarom deze vaak klaar staat voor een ander..??
waarde in elk persoon is misschien te veel gevraagt? maar interesse mag toch niet zo moeilijk zijn..
zet je eigen af en toe eens aan de kant voor een ander, dan kan die er weer zijn voor jou..
jezelf veranderen is heel moeilijk.. spiegelbeeld is niet altijd wat je wilt zien..