Spring naar inhoud


Slimme apparaten

Beatrijs Ritsema

Technisch schijnt het fileprobleem best oplosbaar te zijn. Ik heb wel eens iets gelezen over het vervangen van het snelwegnetwerk door een soort lopende band, waarop auto's kunnen plaatsnemen, die dan met een vaste snelheid van pakweg 110 km per uur van A naar B vervoerd worden. In dit visionaire systeem duurt de reis tussen Amsterdam en Den Haag standaard 52 minuten, behoren snelwegongelukken en opstoppingen definitief tot het verleden en kan men in de auto de krant lezen. Zodra een auto van de snelweg afslaat, begint het zelfstandig chaufferen weer. Mij lijkt zo'n systeem wel wat, maar ik ben een treinliefhebber en ik verwacht niet dat de ware automobilist er open voor staat. Liever zit hij vloekend op de medeweggebruikers in de file dan dat hij zich aan een suffe stoeltjeslift moet overgeven met z'n aerodynamische bolide. Zelfbestuur is belangrijker dan efficiëntie.

Bij alle toekomstbespiegelingen over de plaats die de computer zal gaan innemen in het dagelijks leven valt me telkens weer op hoe gemakkelijk de persoonlijke autonomie overboord wordt gezet ten gunste van verhoogd comfort of efficiëntie. De derde-generatie-computers zullen zelfdenkend zijn, waarmee bedoeld wordt dat je ze zodanig kunt programmeren dat ze allerlei routineklussen van de mens overnemen. Zodat de eigenaar van de computer tijd overhoudt voor, ja voor wat eigenlijk? Voor de diepere dingen van het leven waarschijnlijk, of voor nog meer amusement.

Het idee van het slimme apparaat berust op het gegeven dat 95 % van het menselijk handelen per individu op volstrekte routine is terug te voeren. Als de temperatuur zakt, zetten we de verwarming aan. De hoeveelheid wc-papier voor een gezin van vier personen ligt vast op jaarbasis. Hetzelfde geldt voor aardappels, potten pindakaas en whisky. Vrije tijd wordt voorspelbaar ingevuld: van tv-voorkeuren, sociale contacten, slaappatronen tot en met de frequentie waarmee iemand z'n beddegoed verschoont. Alles is kwantificeerbaar en extrapoleerbaar.

Het wenkende toekomstperspectief schijnt er nu uit te bestaan dat er in de kelder een slimme entiteit zit die bijhoudt hoe het met de voorraden zit en een seintje geeft als de bodem van de whiskyfles in zicht komt. Deze zelfstandig opererende computer doet het licht aan, zodra de huisssleutel contact maakt met het sleutelgat, of beter nog ontgrendelt de voordeur, wanneer de eigenaar aan komt sjokken. Ook kan hij de precieze tijd berekenen die een willekeurige rollade in de oven moet doorbrengen om de juiste graad van malsheid te bereiken. Volgens de Amerikaanse computergoeroe Nicholas Negroponte is het een kwestie van tien, twintig jaar voor de huiscomputer iemands stemming kan aanvoelen en uit eigen beweging Engelbert Humperdinck opzet, terwijl je zelf nog niet eens besefte dat je daar behoefte aan had om half twaalf 's avonds met een glas whisky op de bank (intussen neemt de video op eigen initiatief The Guns of Navarone op om op een later tijdstip van te genieten). De volgende morgen heeft de computer, alert als altijd, gezorgd voor het ochtendblad: een uitgeprinte selectie van artikelen uit alle kranten, precies toegesneden op je persoonlijke belangstelling. Voor de gezelligheid doet de computer er nog een aanbieding van een goedkope vliegtrip naar Tunesië bij. 'En neem er zelf ook een,' communiceer je terug. Verwarring in de kelder.

Het zal technologisch best te realiseren zijn – tenslotte leidt iedereen nu ook al een afgepast, voorspelbaar leven – maar is het ook leuk om dag in dag uit met je neus op je eigen voorspelbaarheid te worden gedrukt door slimme apparaten? In het algemeen schijnen mensen toch graag de illusie te koesteren dat ze zelf hun beslissingen nemen. In deze hang naar vrijheid betonen ze zich trouwens ook weer voorspelbaar. De prikpil is handiger dan de dagelijks te consumeren orale anticonceptiepil, maar in de praktijk vindt de prikpil vooral aftrek onder verstandelijk gehandicapte vrouwen, die moeite hebben met plannen en onthouden. Ik voorzie een grote toekomst voor de nieuwe zelfdenkende computers in verzorgingstehuizen en begeleid-wonen-projecten.

Artikelen in NRC-column.


0 reacties

Blijf op de hoogte, abonneer je op de RSS feed voor reacties op dit artikel.



Sommige HTML is toegestaan