In een gesprek over jaloezie vertelde een vriend eens dat hij met terugwerkende kracht jaloers was op de vroegere vriendjes van zijn vrouw. Het ging hem daarbij niet om de mannen (jongens) zelf, het was de wetenschap dat zijn vrouw in de bloei van haar jeugd door anderen dan hij was bezeten. Ze waren elkaar tegengekomen, toen ze allebei begin dertig waren. Zij was toen, en nu twintig jaar later nog steeds, een mooie vrouw, maar het toppunt van haar schoonheid had hij gemist en hoewel hij besefte dat het onzin was, stak het hem toch dat hij in dat opzicht achter het net had gevist.
Bij dit soort achteraf-jaloezie kan ik me weinig voorstellen en het lijkt me iets typisch mannelijks. Ik hoor nooit vrouwen over spijt dat ze de jongelingsjaren van hun man hebben gemist en zelf ken ik dat gevoel ook niet. Dit verschil tussen mannen en vrouwen in hoe ze op vroegere relaties van hun huidige partners terugkijken zegt iets over hoe hun houding tegenover seks in het algemeen. Vrouwen hebben minder moeite met de seksuele geschiedenis van hun man dan andersom. Waar mannen zonder vrees voor reputatieschade kunnen grossieren in seksuele relaties, zijn vrouwen eerder geneigd tot het down playen ervan. Dit blijkt in ieder geval uit de onderzoeken naar aantallen sekspartners, waarbij mannen keer op keer hogere cijfers rapporteren dan vrouwen, iets wat feitelijk onmogelijk is.
De dubbele moraal (dat promiscuïteit van mannen minder verwerpelijk is dan van vrouwen) mag dan overbodig zijn geworden sinds de seksuele revolutie, de uitvinding van de pil en de vrouwenemancipatie, ondergronds woekert die nog onverminderd door. Mannen en vrouwen hebben dan ook niet dezelfde inzet, als het op seks aankomt. In de ruilhandeltheorie van Roy Baumeister is seks een product dat op de markt verhandeld wordt volgens de wetten van vraag en aanbod. De mannelijke vraag naar seks is groter dan het aanbod aan vrouwenzijde. Seks is een schaars goed, zoals valt af te leiden uit de prostitutiebranche waarvan de klandizie bijna uitsluitend uit mannen bestaat. De schaarste van seks brengt met zich mee dat de aanbieders (vrouwen) een vorm van compensatie terugverwachten van de vragers (mannen) in ruil voor de geboden gunsten en diensten. De seks zelf is niet voldoende als beloning, want daar is het te duur voor: kans op zwangerschap en een kind waar je de rest van je leven aan vast zit.
Die compensatie kan bestaan uit etentjes, cadeautjes, complimenten, aandacht, maar de beste compensatie denkbaar is natuurlijk een huwelijk of geregistreerd partnerschap, waarin de eventuele consequenties van seks (kinderen) op een veilig toekomstperspectief kunnen rekenen. Waar het bij mannen erom gaat een vrouw te krijgen, zijn vrouwen erop uit een man te hebben. Oftewel: seks is voor mannen een doel en voor vrouwen een middel.
In een cultuur van seksuele vrijheid hoeft een vrouw niet te vrezen voor reputatieschade, als zij zich overgeeft aan recreatieve seks zonder voortplantingsoogmerk. Vrijheid, blijheid en iedereen heeft plezier. Vrouwen kunnen net zo goed als mannen de rol van jager/ vrager spelen op de markt van seks. Toch zijn de posities niet inwisselbaar. Wanneer de drempel van vrouwen voor seks zakt, wordt de seks als zodanig goedkoper, en al helemaal wanneer, zoals nu het geval is, het aantal vrouwen ook getalsmatig stijgt. In de vier grote steden lopen er globaal gezien vijf hoogopgeleide vrouwen rond op vier hoogopgeleide mannen. Die scheve verhouding geldt a fortiori voor de aantallen studenten: veel meer meisjes dan jongens.
Het is voor deze categorie vrouwelijke twintigers moeilijk om een man te vinden die bij ze wil blijven, omdat hun traditionele troef (seks) overal verkrijgbaar is tegen relatief lage kosten. Het is bijgevolg een beetje afgelopen met de romantische hofmakerijconventies waar veel tijd en energie in gaat zitten. Seks dient zich snel aan en waarom ook niet. Nu wíllen veel van deze twintig-plus vrouwen ook helemaal nog geen ‘man voor de heb’ en vermaken ze zich best met hooking-up, als dat zo te pas komt, of met uitzichtloze verliefdheden op verkeerde mannen. Maar tegen de tijd dat ze omstreeks hun dertigste serieus een man willen en rap een beetje, is hun traditionele sekstroef in waarde gezakt. En die waarde was toch al niet zo hoog.
Laagdrempelige seks heeft het moeilijker gemaakt voor vrouwen om een man te vinden. In een cultuur van seksuele vrijheid draaien de man-vrouwbetrekkingen om romantiek en het volgen van je impulsen, met als gevolg veel onvrijwillig single vrouwen die de ware maar niet kunnen vinden. Het traditionele script van hoogdrempelige seks bood vrouwen minder vrijheid, maar wel meer macht. Nog steeds zijn vrouwen erbij gebaat voor de bui binnen te zijn, terwijl mannen helemaal geen bui over zich heen krijgen.
Beatrijs Ritsema
