Spring naar inhoud


Oto of auwto zeggen

Beste Beatrijs,

Mijn vrienden en ik zeggen nooit ‘Eet smakelijk’ of ‘toilet’ of ‘japon’ om een paar voorbeelden te noemen. Dat is er bij ons bij de opvoeding ingeramd. Mijn kleinkinderen en hun aanhang daarentegen zeggen dat wel en verlangen van mij een uitleg waarom niet of waarom wel. Ik voel me dan steevast ‘nuffig’ zoals u eens schreef. Nu heb ik een vraag over de uitspraak van het woord auto: auwto of oto? Steeds vaker hoor ik het woord auto uitgesproken als auwto. Waarom stoor ik mij daaraan? Het doet pijn aan mijn oren. Ik zeg oto voor auto. Als in het Frans. Ook dit verhaal is triviaal, maar ik ben toch nieuwsgierig naar uw antwoord.

Het geval ‘auwto’

Beste Het geval ‘auwto’,

Hogere klassen zeggen oto, lagere klassen zeggen auwto. Daar is geen duidelijke reden voor, behalve dat het een afkorting is van het woord ‘automobile’ dat destijds uit het Frans is overgenomen. Zie hiervoor het Etymologisch Woordenboek. De eerste automobielbezitters waren rijke mensen en gebruikten het Franse woord, omdat er nog geen Nederlands woord bestond voor deze nieuwe uitvinding. Zoals u al opmerkt, is het verschil tussen oto en auwto zeggen net zoiets als het verschil tussen wc – toilet, ijskast – koelkast, broek – pantalon, vruchten – fruit en niet of juist wél ‘eet smakelijk’ zeggen. Mensen die de uitspraak oto hanteren kregen vroeger op hun kop van hun ouders als ze het over ‘auwto’ hadden, omdat ‘dat niet bij ons soort mensen past’. Dus zeggen ze altijd oto en leren ze dat op hun beurt aan hun kinderen.

Opmerkelijk is trouwens dat alleen ‘auwto’ werkt als verkliklichtje ‘pas op! lagere klasse!’ Er zijn genoeg mensen die auw-thentiek, auw-tisme, auw-tomaat en auw-tonoom zeggen en dan komt het niet bij de oto-zeggers op om hen voor te houden dat het othentiek, otisme, en otonoom moet zijn. Bij alle auto-woorden (die teruggaan op het Griekse woord ‘autos’, dat zelf betekent) zijn beide uitspraken goed behalve bij auto – tenminste in bepaalde kringen. Die vinden dat ‘auwto’ niet hoort. Hetzelfde verzet zie je tegen polder-Nederlands: de neiging om van de ij-klank een ai-klank te maken. In plaats van ‘vrij en blij in mei’ zeggen mensen dan ‘vraai en blaai in maai’. Onder jonge, ambitieuze Randstad-vrouwen is het modern om zo te praten volgens taalwetenschapper Jan Stroop die er onderzoek naar gedaan heeft. De meest oto-zeggers hebben ook aan de oprukkende ai-klank een gruwelijke hekel. Maar als steeds meer mensen ai in plaats van ij/ei zeggen, valt dat niet tegen te houden en wordt dat op een gegeven moment de norm. Dat is nu nog niet het geval, maar het kan gebeuren. ‘Oto’ blijft nog wel even overeind, vermoed ik, al was het maar als simpel middel om onderscheid te maken tussen wij en zij.

Artikelen in Taalgebruik.

Gelabeld met , , .


7 reacties

Blijf op de hoogte, abonneer je op de RSS feed voor reacties op dit artikel.

  1. Floor Mizee schrijft

    Volgens mij is het als volgt: “auto” komt van het Franse “automobile”, zoals Beatrijs zegt, maar ‘autisme’ en ‘ authentiek’ worden beschouwd als direct afstammend van het Griekse ‘autos’, niet via het Frans. Het is daarom te verdedigen dat je niet eens ‘otisme’ en ‘othenthiek’ hoort te zeggen, terwijl je wel ‘oto’ moet zeggen.

  2. Greet Vanlaer schrijft

    Hallo Beatrijs,
    Wat het geval ‘auto’ betreft, in België is het alweer eens anders. Daar zeggen hogere klassen ‘auwto’ en lagere klassen ‘oto’. Misschien heeft het te maken met het feit dat het Frans in Nederlandstalig België zo’n beladen kwestie is geworden. Vlamingen willen zich vooral distantiëren van het Frans en beschouwen mensen die dit nog steeds niet weten als zowat onderontwikkeld. Dit is uiteraard te kaderen in een zoektocht naar identiteit. Mijn man is overigens Franstalig. Maar ik zeg toch ‘auwto’.
    Met vriendelijke groeten,
    Greet

  3. Inge schrijft

    Zelf zeg ik (en hoor ik om mij heen door mensen uit allerlei lagen van de bevolking) ‘auwto’. Want ondanks de afkomst van het franse ‘automobile’ hebben we hier in Nederland gewoon het woord ‘automobiel’ en dus ook ‘auto’, mijns insziens.

    Daarnaast is ‘oto’ erg moeilijk te gebruiken in een zin. Probeer eens hardop:
    “Ik ben met de oto gekomen” of “Laten we met de oto gaan”
    Voor mij (keurig ABN sprekend) is dat niet te doen zonder het woord ‘oto’ een bespottelijk bekakte klank mee te geven.

  4. jeanneke schrijft

    Ik zeg altijd: ik ben met de oto gekomen, of laten we met de oto gaan, en dat klinkt niet bespottelijk bekakt.
    Nog wel een opmerking over de ij en ei: niet alleen vrai en blai in mai is lelijk, maar vre en ble in me(zoals uitgesproken door satirici Koot en Bie, alledrie met een accent grave !) is erg plat !
    Ook wel komisch al deze flauwe dingen in een serieuze site.

  5. Jan schrijft

    Uit mijn omgeving in het Gooi ken ik de grootste (veroordeelde) oplichters en vreemdgangers, maar wel vreselijk OSM en nette mensen: bij het aanhoren van ’toilet’ of ‘auwto’ verstappen ze zich van de kromme tenen. Innerlijke beschaving heb je of niet, dat blijkt niet uit geforceerde zegswijzen. Zeg toch vooral wat je geleerd is, ineens ijskast gaan zeggen terwijl je familie koelkast zegt komt treurig over, zowel bij je afkomst als bij de gene op wie je indruk probeert te maken. Je babbelt je toch niet naar een hogere komaf. Met ‘auwto’ ben je hooguit een knor en daar kunnen de meeste Nederlanders prima mee leven – zeker hen die aan het vermeende klasseverschil geen enkele boodschap aan hebben en zich voor deze futiliteit terecht te goed voelen.

  6. christine schrijft

    Tja, of je het leuk vindt of niet, spraak verraadt toch afkomst en klasse. Is het niet oto dan is het wel plee of ijskast. Het zou misshcien niet moeten, maar het is zo. En al die trouwhartige briefschrijvers met etymologieen uit het Frans of Grieks hebben allemaal gelijk, zowel de ene als de andere kant uit. Gewoon blijven zeggen wat je altijd al deed, Jan heeft groot gelijk.

  7. Mireille schrijft

    Beste “geval auwto”, ik vind de term “nuffig” nog erg mild. Maar als ik u zou beschuldigen van “kouwe, omhooggevallen kak die zich voorstaat op het nest waarin hij geboren is” zou ik uw vooroordelen juist bevestigen, dus dat doe ik bij dezen dan maar niet.



Sommige HTML is toegestaan