Beste Beatrijs,
Als student woon ik met drie andere studenten in een huis. We zijn goede vrienden van elkaar. Onlangs is de vader van een van ons op relatief jonge leeftijd overleden. Ik en een van de andere huisgenoten zijn naar de begrafenis gegaan. Niet omdat we de overledene kenden, maar als steun voor onze vriend. De vierde huisgenoot is niet gegaan. Volgens hem hoef je niet naar een begrafenis te gaan, als je de persoon niet kent. Ik kon er met mijn pet niet bij dat hij het af liet weten en ben nogal uit mijn slof geschoten tegen hem. Volgens mij hoor je je vrienden te steunen in moeilijke situaties. Ook schrok ik een beetje van de gedachte dat ik in zo’n geval niet op hem zal kunnen rekenen. Van de zoon van de overledene weet ik dat hij blij was dat wij er waren, maar ik weet niet of hij er mee zit dat een van ons niet gekomen is. Mijn vraag is of ik ten onrechte ben uitgevallen tegen mijn huisgenoot en vriend.
Incompleet op de begrafenis
Beste Incompleet,
Het is zonder twijfel sympathiek dat u en een andere huisgenoot naar de begrafenis van die vader zijn geweest, maar het was niet per se nodig om met drie man acte de présence te geven. Een delegatie van twee is al heel mooi.
De gang naar een begrafenis van iemand die je zelf niet kent, wiens dood je niet speciaal aangrijpt, is een tamelijk zware tijdsinvestering, afgezet tegen de steun die jullie vriend hiervan ondervindt. Na iemands overlijden is de begrafenis niet het moeilijkste. Dat is gewoon een dag waarvan het scenario vastligt en die zich in een roes aan de nabestaanden voltrekt. Het is heel druk, zeker als de overledene jong is. De hele familie is aanwezig, vrienden, kennissen en collega’s. De zoon is samen met de andere gezinsleden bezig om de zaak in goede banen te leiden en moet zich bemoeien met familieleden. Hij vond het prettig dat jullie er waren. Natuurlijk vond hij dat – alleen al de beleefdheid gebiedt het uitspreken van dank voor de moeite van iemands komst. Aan de andere kant lijkt het onwaarschijnlijk dat de zoon zich werkelijk in de steek gelaten voelde door het wegblijven van die ene vriend. Daarvoor zal hij teveel aan zijn hoofd gehad hebben op die dag. Daarom is het niet heel schandelijk dat de derde huisgenoot verkoos er niet heen te gaan. Misschien had hij die dag belangrijke afspraken of dingen te doen voor zijn studie.
Begrafenisbezoek van derden (mensen die je alleen indirect kent) kan in zekere zin ook een gemakkelijke geste zijn. Je doet een investering van een dag, en ’s avonds denk je: ‘Zo, plicht vervuld, steun betuigd, daar zijn we weer van af.’ Maar voor de nabestaanden begint de echte rouw pas als iedereen weer naar huis is. Vrienden horen elkaar te steunen in moeilijke tijden, inderdaad. In de komende weken heeft uw vriend die steun wellicht harder nodig dan bij de begrafenis zelf.
Ik wil toch erg graag reageren op uw adviezen dat je bij vrienden waarvan bijvoorbeeld een ouder overlijdt niet naar de begrafenis zou hoeven. Ik weet niet precies wat de etiquette is in deze maar ik weet wel wat de gevoelswaarde is. Ik heb het zelf gemerkt bij het overlijden van mijn vader. De dag was zeker niet een scenario dat afgedraaid werd maar het op een mooie manier afscheid nemen van een geliefde. Ik was verbaasd hoe veel het mij deed dat mijn vrienden en naaste collega’s de moeite hadden genomen aanwezig te zijn en hoeveel steun ik daar aan had. Ook later was het erg fijn dat zij het afscheid hadden meegemaakt, zij wisten waar ik het over had omdat zij erbij waren geweest als ik terug kwam op mijn belevenis van de begrafenis, op deze manier was het een delen want begrafenissen laten niemand onberoerd. Ik ben sindsdien ook altijd naar het afscheid gegaan van ouders van goede vrienden en ik heb gemerkt hoeveel steun mensen daar aan hebben.
Je weet als gast heel goed dat er geen tijd is om lang met elkaar te praten die dag maar een gebaar, een kus of omhelzing doet zoveel. Ik vind het dan ook jammer dat u de raad geeft dat de steun die je kan bieden op zo’n moeilijke dag, niet gepast is.
Natuurlijk is ook het belangrijk na deze dag steun te bieden en niet te
verwachten dat verdriet wel slijt of dat er geen gemis is.
Ik hoop dat u mijn ervaring mee zou willen nemen in uw gedachten als u iemand adviseert over het bezoek van een begrafenis of crematie.