Scharrelkinderen niet gewenst

Een van de lichtelijk neerdrukkende aspecten van de zomer is dat iedereen overal naar toe uitvliegt en dat je maar moet afwachten of ze ook weer opduiken. Met ‘iedereen’ bedoel ik eigenlijk alleen mijn familie, want over de rest maak ik me geen zorgen. Die redden zich wel. Van de week las ik op internet over Debra Harrell, een moeder in South Carolina die haar dochter van negen in haar eentje naar het park had gestuurd om te spelen. De hele dag. En de dag daarna ook. Op de derde dag vroeg een van de volwassenen waar haar moeder was. ‘Bij McDonalds,’ antwoordde het kind. Harrell, een zwarte, alleenstaande moeder, bleek daar te werken en wilde haar kind dat vakantie had het niet aandoen om de hele dag in het restaurant te moeten rondhangen. Dus rustte ze haar kind uit met een mobiele telefoon en liet haar naar het buurtpark gaan. Reactie van de autoriteiten: de moeder werd in de gevangenis opgesloten en het kind verdween in een instelling van jeugdzorg.

Dit incident riep verontwaardiging op. Sommige mensen zagen het als een typisch voorbeeld van afstraffing van zwarte, alleenstaande moeders, die niet genoeg geld verdienen voor fatsoenlijke kinderoppas, maar wel gedwongen worden om te werken. Anderen wezen erop dat de moeder weliswaar vrijuit ging gezien haar omstandigheden, maar dat er toch wel degelijk sprake zou zijn van verwaarlozing als een moeder haar kind voor de lol alleen naar het park liet gaan, terwijl ze zelf bij de airco naar de tv zat te kijken.

Het opvoedklimaat is wars van ongesuperviseerd rondschuimende kinderen.

De discussie werd opgepikt door Lenore Skenazy van de website Free-Range Kids (scharrelkinderen). Een paar jaar geleden kreeg Skenazy vanuit het hele land agressie over zich heen, toen ze haar negenjarige zoontje alleen met de metro in New York had laten rijden. Op haar blog had ze geschreven dat het een grote wens van hem was geweest om zelfstandig een metrorit te mogen ondernemen en ze had besloten om hem die vrijheid te gunnen. De reis was probleemloos verlopen en sindsdien is Skenazy pleitbezorger van het scharrelkind, vooralsnog zonder al te veel bijval, want het opvoedklimaat is wars van ongesuperviseerd rondschuimende kinderen.

In theorie ben ik helemaal voor scharrelkinderen. Uit mijn zomervakanties als lagere-schoolkind in de jaren zestig herinner ik me dat vrijheid bestond uit opstaan om zes uur, zo min mogelijk kleren aantrekken, niet ontbijten en naar buiten gaan om daar met andere kinderen die ook al wakker waren lijnbal te spelen. Als we daar genoeg van hadden, deden we verstoppertje met de bal en anders was er altijd wel iemand om mee te stoepranden. Dat ging de hele dag door tot het donker was. Zonder begeleiding fietsen of met de tram deed ik ook vanaf mijn achtste.

Mijn eigen kinderen lagen meer aan banden dan ikzelf op hun leeftijd. De angst voor ontvoerders of mensen met andere snode intenties is irrationeel, want de kans daarop is minuscuul op zomaar een klaarlichte dag in een stad met altijd mensen op straat. Die angst onderdrukte ik dan ook uit alle macht om geen verstikkende moeder te zijn. Toch duurde het tot z’n achtste, voordat ik mijn zoontje die daar volop om zeurde alleen naar de bakker liet gaan – vijf minuten lopen. Het hielp niet, toen hij bij terugkomst vertelde dat er een stuk van de steiger, waar hij onderdoor liep, vlak achter hem op de stoep naar beneden was gevallen.

Op z’n tiende had hij genoeg van rondjes skeeleren om het blok en wilde hij de stad verkennen. ‘Ik wil naar het Dijsselhofplantsoen!’ riep hij, ‘daar is het spannend!’ ‘Daar is helemaal niks bijzonders,’ wierp ik zwakjes tegen, ‘maar oké, je gaat niet verder dan daar en over een uur ben je weer terug.’ En tegen beter weten in: ‘Waarom spreek je niet af met je vriendje? Dat is toch veel leuker dan alleen?’ Ik had geen redelijk argument om hem tegen te houden, dus verbeet ik me een uur lang. Ongetwijfeld zwierf hij veel verder weg dan dat saaie plantsoen en natuurlijk ging alles goed.

Het komt niet door de angst dat een kind in het ongerede raakt dat kinderen de vrijheid moeten missen een eindje verderop te kijken zonder toezicht van volwassenen, maar omdat andere kinderen het niet mogen. Ouders vinden niet het scharrelen eng, maar het feit dat een scharrelkind in z’n eentje opereert. Geen wonder dat kinderen nu professionele begeleidingscursussen krijgen om de overgang naar de middelbare school te versoepelen.