Onrijp

Beatrijs Ritsema

Kinderen tot ongeveer hun twaalfde staan onder niet-aflatend toezicht. Als ze niet op school zitten, doen ze aan georganiseerde vrijetijdsbesteding, en als ze thuis of bij een vriendje rondhangen, is daar een ouder of anders wel een oppas aanwezig. De sportclubs, de muzieklessen, de balletlessen dienen natuurlijk de ontwikkeling van het kind, maar het is voor ouders ook wel erg prettig hun kind op gezette tijden veilig onder de pannen te weten. Hoe gestructureerder de dagindeling, hoe minder kans op onaangename verrassingen.

Deze onafgebroken supervisie wordt ingegeven door angst. Je hebt de angst voor het verkeer, dat een tienjarige die zomaar wat aan het rondfietsen is door een auto wordt gegrepen, en je hebt de angst voor het roofdier, de geperverteerde psychopaat die het op kinderen in het algemeen heeft gemunt. Waarom ouders deze twee angsten zo veel sterker ervaren dan pakweg 25 jaar geleden, is onduidelijk, maar het ene effect is een inperking van de bewegingsvrijheid van kinderen tot een straal van honderd meter om het huis en het andere effect is het verdwijnen van de aparte kinderwereld, waarin kinderen hun eigen spelletjes verzinnen, ruzies maken en beslechten volgens hun eigen regels, kortom zelf de verantwoordelijkheid dragen voor hun ervaringen.

In kinderboeken bestaat die aparte kinderwereld nog wel. Er is een categorie van spannende, niet al te diepgravende kinderboeken, waarin kinderen van alles meemaken zonder dat daar volwassenen bij te pas komen. Mijn zoontje struikelde, als liefhebber van het genre, op een gegeven moment over dit irreële aspect. Als hem zou overkomen, wat er in die boeken stond (een geheime tunnel vinden, in een complot betrokken worden om een ander af te persen, getuige van diefstal zijn), dan zou hij het altijd aan zijn ouders of de juf vertellen – waarom deden die kinderen dat nooit? Waarop ik hem uitlegde dat je dan geen verhaal meer overhoudt. Ouders gaan meteen alles regelen. Ze trekken hun portemonnee of waarschuwen de politie of gaan met andere ouders om de tafel zitten, of zoeken een kindertherapeut. Volwassenen en vooral ouders zijn van nature plotbedervers.

Doordat de aparte kinderwereld in het normale leven tot zulke minieme afmetingen is gereduceerd, raakt de volwassenenwereld meer en meer door kinderen gekoloniseerd. Waar kinderen en volwassenen samen verkeren, wordt de toon gezet door de kinderen. Toen ik laatst als vrijwilliger/moeder moest meehelpen bij de supervisie van het schoolzwemmen (tempo erin houden bij wisselen van kleding), weerklonk tijdens de hele aankleedsessie een lustig gescandeerd 'tieten, tieten, tieten, billen, billen, billen', met als variatie 'dikke tieten, dikke kont', alleen onderbroken door een stompzinnig gegiechel.

Wat mij verbaast is niet dat achtjarige jongetjes een kick krijgen van seks, maar dat ze hun kinderachtige expressie botvieren alsof er geen moeders en schooljuf bijstaan. Er was niet eens sprake van provocatie, ze deden alleen ongehinderd door enige eis tot decorum wat des kinds is: kinderachtig, onbeschaafd en vervelend. Als volwassene kun je wel roepen 'dat doe je maar als je onder elkaar bent', maar dat zijn ze nu juist nooit. Het principe 'kinderen mogen wel gezien, maar niet gehoord worden' (waar ik vaak hevig naar terugverlang) kan alleen toegepast worden, als kinderen ook over een domein beschikken, waar ze wel ongehinderd hun gang kunnen gaan.

Maar dat is weg. En nog steeds komt er geen einde aan het slechten van barrières tussen kinder- en volwassenenwereld. Bij het zappen stuitte ik vorige week verschillende keren op invoelende interviews met prepuberale meisjes over liefde, vriendschap en seks. Tien of elf jaar, en ze mochten hun fantasieën vertellen over hun 'toekomstige verkering'. Ze weten nergens van en de interviewende volwassene slorpt hun onrijpe platitudes op als kleinodiën van wijsheid. De privacy-overschrijding neigt naar het obscene. Zelfs het laatste stukje eigen kinderterrein kunnen volwassenen niet met rust laten. De metamorfose van het dagelijks leven in een kindervakantiekolonie heeft bijna zijn beslag gekregen.