Het diva-feminisme

Beatrijs Ritsema

Een jaar of twee geleden had het Amerikaanse blad Esquire een artikel over de opkomst van het do-me feminism als laatste stadium in de bevrijding van de vrouw. Je zou de term kunnen vertalen als diva-feminisme, een geneigdheid onder vrouwen om zich als (seks-)koningin op te stellen en mannen als lustobject tegemoet te treden en te gebruiken. Voor zover er al een theorie achter zat, kwam die neer op: een koekje van eigen deeg. Vrouwen kunnen even goed overheersen als mannen, zoiets.

Destijds vond ik het niet zo'n overtuigend artikel (Madonna figureerde erin met haar exhibitionistische koffietafelboek Sex), omdat ik er weinig in herkende uit mijn eigen omgeving, waar de strijd tussen de seksen doorgaans op redelijke basis wordt gevoerd met veel compromissen en vertoon van gelijkwaardigheid. Maar nu denk ik dat het diva-feminisme wel degelijk iets met de werkelijkheid te maken heeft.

Neem bijvoorbeeld het gedoe rond de naaktfoto's van Leonardo di Caprio, die het blad Playgirl wil publiceren. Titanic-ster Di Caprio heeft de harten van alle tienermeisjes gebroken en hangt als begeerlijke jongeling boven ieders bed. Dat is niets nieuws – Clark Gable hing er veertig jaar geleden ook. Nieuw is de gedachte dat de ster er naakt moet hangen. Van Clark Gable lijkt dat tamelijk onvoorstelbaar. Niet alleen bestond de Playgirl toen nog niet, de meisjes die in die tijd zwijmelden bij Clark Gable, hadden vermoedelijk genoeg aan zijn fluwelen ogen.

Di Caprio heeft er geen zin in en voert een proces om publicatie tegen te houden. Hij betreedt hiermee typisch vrouwelijk terrein (tal van vrouwelijke sterren gingen hem voor in het weghouden van naaktfoto's uit de publiciteit), maar zonder op de sympathie te hoeven rekenen, die vrouwen op dit punt wel ervaren. Met vrouwelijke naaktfoto's ligt het heel simpel: wie vrijwillig poseert kan daar forse bedragen voor toucheren. Bladen die zonder instemming van het object blote foto's publiceren, krijgen de wind van voren wegens privacyschending en vrouwonderdrukking. Di Caprio kan het niet over de boeg van degradatie-tot-lustobject gooien, want dan wordt hij uitgelachen. Hij is immers een man!

Kenmerkend voor het diva-feminisme is een ongegeneerde bereidheid zelf als seks-object te poseren en intussen mannen af te katten. Wie het daarbij moeten ontgelden zijn enerzijds de mannen die op de uitdaging ingaan, terwijl de vrouw hen helemaal niet wil (dit valt onder ongewenste intimiteiten), anderzijds degenen die niet op de uitdaging ingaan, terwijl de vrouw hen juist wel wil. Dit laatste is een voorbeeld van blauwtje lopen, maar wordt in conversaties gerangschikt onder typisch mannelijke slapte, dan wel angst voor commitment.

Het is opvallend hoeveel keiharde grappen over mannen er gemaakt worden door vrouwen in een gemengd gezelschap, dus waar de mannen gewoon bij staan. De meeste mannen bewaren dezer dagen veiligheidshalve hun seksistische observaties en commentaar voor als ze onder elkaar zijn, maar een vrouw kan rustig een snijdende opmerking maken over een man z'n potentie of z'n belachelijke uiterlijk en daarmee de lachers van beide seksen op haar hand krijgen. Geen man durft haar terecht te wijzen op grond van seksisme. Vrij baan voor de eigen lusten, maar als het erop aankomt, hangt achter in de kast altijd nog ergens een slachtofferjurkje, al dan niet voorzien van spermavlekken, zoals in het geval van Monica Lewinsky.

In het diva-feminisme is de vrouw onaantastbaar geworden. Zij heeft nu alle rechten van de man plus de oude slachtoffer-rechten van vroeger. Hollywood heeft het er maar moeilijk mee. In de romantische komedie One Fine Day met Michelle Pfeiffer en George Clooney (ook een hartebreker, maar ik hoef hem niet naakt te zien) moeten de ruziënde hoofdpersonen elkaar op het eind in de armen vallen, zoals het een goede Taming of the Shrew-variant betaamt. Letterlijke overgave van Michelle aan George is te ouderwets, dus wat gebeurt? De man valt sullig in slaap, terwijl de vrouw beschermend over hem waakt. Dat wordt niks met die twee, denkt de kijker.