Geweld

Beatrijs Ritsema

Vanuit Canada dringen maar zelden opgewekte berichten door tot de rest van de wereld. Dit land heeft iets treurigs, misschien omdat het zo duidelijk in de schaduw van de VS ligt. Canada is de voortzetting van Amerika naar het noorden, zij het met minder excessen en minder sjeu. Dat ligt aan de ontnuchterende werking van de poolwind. Canada spreekt niet tot de verbeelding – het is een brave sociaal-democratie, waar iedereen tegen ziektekosten is verzekerd.

Een beschaafd land waarborgt de rechten van zijn inwoners op een minimum aan welzijn. Hoe meer er in het standaard welzijnspakket zit, hoe groter de bedilzucht in een cultuur. Kort geleden is in Canada de tv-serie [c]Power Rangers[l] stopgezet, omdat die de jeugd zou aanzetten tot geweld. Een duidelijke aanleiding hiervoor was er niet, of het zou die zaak in Noorwegen moeten zijn, waarbij drie vijfjarigen een vijfjarig meisje zodanig te lijf gingen (à la de Power Rangers) dat het kind bewusteloos achterbleef op een speelplaats en doodvroor in de sneeuw.

Dit verbod van overheidswege is wel een heel extreme consequentie van de gedachte dat geweld op de televisie of in films de voorbode is van geweld in het dagelijkse leven. Veel onaangenaam geweld zien werkt afstompend, verlaagt de drempels en verhoogt de zenuwachtigheid, daar zijn de deskundigen het wel min of meer over eens. Maar zijn het nu de kinderprogramma's die het eerst in aanmerking komen voor morele opkalefatering?

Alles wat in de massamedia voor kinderen ontwerpen is in wezen goedaardig. Als er echt verontrustende elementen in zouden zitten, zou zo'n serie of film nooit voor alle leeftijden goedgekeurd worden. Dat betekent niet dat Power Rangers of Ninja Turtles puike programma's zijn. Het is clichématige rotzooi, waarin helden op voorspelbare wijze strijd leveren met bandieten en monsters. Maar van geweldsverheerlijking kunnen de makers niet beticht worden, omdat er geen echt geweld in voorkomt. Dit conventionele fantasiegeweld, waar tekenfilms als Tom & Jerry of Bugs Bunny ook bol van staan, heeft niets te maken met de pijn die een woedende stomp op een lichaam nalaat. De eindeloze gevechten van de Power Rangers met hun perfide vijanden zijn zuivere symboliek, weliswaar van het knullige soort, maar toch: geen kind dat bij zinnen is vat zoiets letterlijk op.

Power Rangers zijn ongelooflijk populair in de leeftijdcategorie vier- tot achtjarigen, zowel bij jongens als meisjes. Wat de makers missen aan kwaliteitsstandaarden hebben ze op aandoenlijke wijze goed proberen te maken door de Rangers het spectrum van minderheden te laten beslaan: de helden zijn blank, zwart, Chinees, en zelfs twee meisjes. Op het speelplein worden ze volop geïmiteerd. Als ik mijn zoontje met zijn vriendje Power Rangers zie spelen, valt me geen spoortje agressie op – ik zie alleen hoe ze met gratie een soort van gestyleerde bewegingen uitvoeren onder het slaken van dinosauruskreten.

Van fantasiegeweld worden kinderen niet agressief, en als ze het wel worden, zoals die kleuters in Noorwegen, dan zat er al eerder een steekje los (misbruik? mishandeling? verwaarlozing? allemaal veel meer voor de hand liggende verklaringen dan een stom tv-programma van dertien uit een dozijn). Het is onvoorstelbaar dat een gewoon vijfjarig jongetje met een liefdevolle vader en moeder, die erop letten dat hij op tijd naar bed gaat en hem verhaaltjes voorlezen, zomaar een ander kind gaat neerknuppelen.

Het is merkwaardig hoe snel de massamedia de schuld krijgen van dit soort excessen, ook in het geval van de Engelse peuter die door twee tienjarigen ontvoerd en vermoord werd. De daders zouden geïnspireerd zijn geraakt door de film Child Play-2, een gemene horrorfilm, waarin een soortgelijke moord figureerde. Maar welke ouder laat z'n kind van tien naar zoiets kijken? Dan moet je wel bijzonder ongeïnteresseerd zijn in het geestelijk welzijn van je kind, en desinteresse van de ouders staat gelijk met vragen om moeilijkheden.

Wat ouders aan bedilzucht te weinig tonen kan niet door een overheid gecompenseerd worden. Dat is de omgekeerde wwereld. Gewone kinderen worden zogenaamd in bescherming genomen tegen volstrekt onschuldige televisie-rotzooi, terwijl de kleine moordenaartjes in spe ongehinderd hun prikkels bij de videotheek kunnen blijven betrekken.