↑
Spring naar inhoud

Cadeauboeken

Bobo’s in Paradise door David Brooks (Simon & Schuster, f 69,95). Hoe de babyboomers er op slinkse wijze in geslaagd zijn de eeuwenoude controverse tussen spitsburgers en bohémiens op te heffen. Komische sociologie.

A Heartbreaking Work Of Staggering Genius door Dave Eggers (Simon & Schuster). The New York Times plaatste dit boek bij de top-5 van non-fictie boeken van 2000, terwijl het toch sterk aan een roman doet denken. De schrijver speelt een virtuoos spel met hyperbewustzijn. Dat het hier een waargebeurd verhaal betreft, is gelukkig irrelevant.

Moederschap door Sarah Blaffer Hrdy (Het Spectrum, f 77,-) Uitgebreide, diepgravende maar zeer leesbare studie over hoe biologie èn cultuur het moederschap vormgeven. Evolutiepsychologie comme il faut.

Beatrijs Ritsema

Artikelen in NRC-boekrecensies.

rev="post-10811" Geen reacties

Door Beatrijs Ritsema – woensdag 6 december 2000 14:00

Modelburgers

Beatrijs Ritsema

De Nederlandse vrouw is in volle vrijheid traditioneel. Dat leert ons een onderzoek van het bureau ‘Trendbox’, gehouden onder duizend vrouwen tussen de 16 en 65 jaar. Uit de resultaten doemt een beeld op van verpletterende braafheid en een sterke hang naar gezelligheid. Gezellig op de bank koffiedrinken met een vriendin, gezellig met de kinderen dingetjes doen, gezellig werken aan een maatschappelijke carrière, maar wel weer om drie uur thuis, als de school uitgaat, want het gezin komt onvoorwaardelijk op de eerste plaats.

Geen enkele aandrang om te ontsnappen aan deze gewatteerde kluisters. De grootste zonde waar ze zich aan overgeven is teveel snoepen of roken. Snelheidslimieten overschrijden, dronken achter het stuur zitten, de belasting oplichten, steunfraude plegen, de kinderen slaan – niets van dit alles komt voor in het woordenboek van de vrouw. Seks vinden ze niet zo belangrijk. Liever zitten ze te zwijmelen bij de beeltenis van een aantrekkelijke ster op televisie of in een damesblad.

Vrouwen zijn volmaakt tevreden met hun maatschappelijk enigszins ondergeschikte positie. Natuurlijk is het belangrijk om een opleiding te volgen en te werken, maar in tijden van werkloosheid en laagconjunctuur vinden ze toch dat mannen voorrang verdienen boven tweeverdienende vrouwen. Hiermee geven ze niet alleen een persoonlijke keuze aan, maar spreken ze zich ook uit over vrouwen als categorie. Als het economische tij keert (waar het voorlopig niet naar uitziet, maar als hypothese dwingt het tot prioriteitstelling), dan kunnen die gelijke kansen kennelijk onmiddellijk weer aan de kant.

Zelden werd duidelijker aangetoond hoe flinterdun het feministische fineerlaagje eigenlijk is. Gelijkheid van de seksen werd afgezwakt tot keuzevrijheid voor de vrouw en wat blijkt? De kanariepiet verkiest het veilige, vergulde kooitje bij de kachel boven de buitenlucht, waar het regent en waait en waar de katten loeren. Met hun volle verstand en vanuit hun hele hart kiezen vrouwen voor niet-avontuurlijke gezelligheid, ofwel voor de middelmaat. Zo’n houding van rustig-aan-dan-breekt-het-lijntje-niet of van meer-potjes-op-het-vuur-hebben-pruttelen.

In vrouwen zegeviert geheel vrijwillig de absolute middelmaat. Zelf ben ik daar een sprekend voorbeeld van. Hier een sprankje intelligentie, daar een snippertje talent, genoeg voor een willekeurige man om er met volle kracht tegenaan te gaan en door vasthoudendheid en tomeloze ambitie de talenten te verdubbelen, zoals de parabel voorschrijft. En wat doe ik? Ik onderhoud mijn talent part time, zodat het niet verkommert, en verder hang ik de was te drogen, zit de kinderen achter hun vodden, draai mijn rondjes in de supermarktcarrousel en gooi een brave scharrelkotelet in de pan. Niet eens met tegenzin, niet eens uit neerdrukkend plichtsbesef, maar omdat ik het op die manier wel prettig vind.

Middelmatigheid heeft grote voordelen, zowel voor de persoon zelf als voor de maatschappij. Mannen opereren extremer dan vrouwen. Misschien dat het resultaat vaak niet meer dan middelmatig uitvalt, maar in aandrift neigen ze vaker tot het extreme. In de categorie hoogste IQ-scores van 150-plus bevinden zich bijna uitsluitend mannen. Hetzelfde geldt voor de allerlaagste IQ-scores. Vrouwen klonteren samen in het midden. Grote genieën en misdadige gekken zijn in overgrote meerderheid man. Niet alleen de hele technologische vooruitgang, maar praktisch alle maatschappelijke overlast (vandalisme, zinloos geweld, oorlog in het algemeen) is toe te schrijven aan monomaan mannelijk extremisme. Vergeleken hierbij gedragen vrouwen zich als ware modelburgers. Braaf maar saai.

Vrouwen zouden volgens het onderzoek graag willen dat mannen meer aan het huishouden bijdroegen. Dit betekent zoveel als: ze zouden graag willen dat mannen meer op vrouwen gaan lijken, met het deeltijdwerk, de kinderzorg en de gezelligheid op de bank. Tekenend hierbij was wel dat vrouwen dit niet hier en nu voor zichzelf wensten, maar voor de volgende generatie. Blijkbaar zijn ze zelf dik tevreden met hun man die de wereld in trekt om draken te bevechten.

Artikelen in NRC-column.

rev="post-10888" Geen reacties

Door Beatrijs Ritsema – maandag 4 december 2000 16:06

Vriendin van broer is vervelende logé

Beste Beatrijs,

De drie broers van mijn vriend hebben allemaal een vriendin. Een van die vriendinnen lijkt wel een psychiatrisch probleem te hebben (of te zijn): ze zeurt, roddelt en is erg onzeker. Daarbij heb ik haar nog nooit zien lachen en is ze ongelooflijk saai. Het is al anderhalf jaar dik aan tussen die twee en ze hebben plannen om te gaan samenwonen. De broers willen graag een keer een weekend komen logeren bij ons (niet allemaal tegelijk). We wonen een beetje in een uithoek van het land. Tot nu toe hebben we dat met smoesjes afgehouden. We zijn bang dat als de broers met hun leuke vriendinnen zijn geweest, wij niet meer ontkomen aan een weekend met die rare vriendin. We kunnen moeilijk die broer in z’n eentje uitnodigen. Hoe kunnen we dit oplossen?

Geen zin in vervelende logé

Uw vriend heeft drie broers met wie u beiden blijkbaar op zo’n goede voet staat dat logeerpartijtjes binnen de overwegingen vallen. Twee van de drie vriendinnen mogen ook rekenen op een warm onthaal. Alleen de derde vriendin roept weerstand op. Over het geheel genomen scoort deze familie buitengewoon hoog in hartelijkheid van de onderlinge betrekkingen. Gefeliciteerd!

Haar buitensluiten is uitgesloten, zoals u zelf ook al had bedacht. Daarmee zou de betreffende broer in dezelfde beweging uit de familieschoot worden gestoten. Zolang zij de keuze van zijn hart is, lift ze automatisch mee op zijn positie binnen de familie.

Er staan u twee mogelijkheden open om uit de huidige impasse te geraken. De eerste is de brede weg, waarop ergernissen en stekeligheden makkelijk omzeild kunnen worden. Nodig alle broers plus vriendinnen uit voor een familiefeestje op een zaterdagavond. Iedereen mag blijven slapen, al wordt het dan een beetje improviseren met luchtbedden en slaapzakken. In een gezelschap van acht wordt de aanwezigheid van één hinderlijk element vanzelf verdund in de massa. Een bijkomend voordeel van deze opzet is dat jullie in een klap van alle logeerpartijen tegelijk af zijn, althans voorlopig.

De andere mogelijkheid is de smalle, minder begaanbare weg omhoog. Begin met die afzonderlijke logeerpartijtjes. Op een gegeven moment is de broer met z’n onaangename vriendin aan de beurt. Misschien trekt zij haar neus wel op voor de uitnodiging en bent u meteen van alles af. Zo niet, ga er in dat weekend met volle kracht tegenaan. Trek alles uit de kast. Lekker eten, lekkere wijn, een ontspannen sfeer. Sprankel in uw conversatie en doe moeite om haar uit haar tent te lokken. Vraag haar mening, als ze zwijgt. Geef het gesprek een komische wending, als ze zeurt. Stel haar persoonlijke vragen, als ze zich in abstracties hult. Maak het gesprek breder of maatschappelijker, als ze miezert over persoonlijke besognes. Probeer iets interessants uit haar persoonlijkheid op te delven en vooral: probeer haar aan het lachen te krijgen. Uw zwager, de broer van uw vriend, kan niet helemaal gek zijn. Hij ziet iets in haar. Het is de moeite waard erachter te komen wat dat is.

Als u na het experiment nog geen stap verder bent gekomen, dan is zo’n weekend duidelijk een geval van eens maar nooit weer. Ook geen ramp. Families ontwikkelen dorre takken.

Artikelen in Broers en zussen, Liefde en relaties, Visite.

Gelabeld met .

rev="post-2611" Geen reacties

Door Beatrijs Ritsema – donderdag 30 november 2000 01:20

Dochter van geheime minnaar is boos

Beste Beatrijs,

Dit gaat niet over mij, maar over een vriendin van mij, die ik ‘Liesje’ zal noemen. Liesje heeft een affaire met een getrouwde man (helaas). Zonder dit van tevoren met zijn geliefde te bespreken heeft deze man zijn dochter ingelicht(!?) Nu heeft hij tegen Liesje gezegd dat zijn dochter van plan is ‘haar wat aan te doen’, wanneer ze elkaar zouden tegenkomen. Mijn haren gaan hiervan recht overeind staan. Is dit liefde of is dit schuld delen?

Handenwringende toeschouwer

Beste Handenwringend,

Of er sprake is van liefde tussen die twee? Ik heb geen flauw idee. Laten we niet te hard van stapel lopen en het voorlopig op seks houden. Het begrip ‘schuld delen’ vind ik ook al niet erg van toepassing. ‘Verachtelijke lafheid’ komt eerder in me op als kwalificatie. De man kan de verantwoordelijkheid voor zijn eigen daden niet aan.

Overspel dwingt tot geheimhouding, die op den duur nauwelijks meer op te brengen valt, maar de misère wordt nog groter, wanneer mensen hun mond voorbij praten. In dit geval gaat de blaam in het bijzonder naar de onbehouwen minnaar, die zich door de affaire heenblundert als een dolle pitbull door een krokusveldje. Om te beginnen had hij zijn vingers niet naar ‘Liesje’ moeten uitstrekken (en zij natuurlijk ook niet naar hem). Als hij vervolgens een onbedwingbare behoefte tot biechten voelde opkomen, was zijn echtgenote de enig aangewezen persoon geweest. Zij is immers degene wie het aangaat en zij had hem dan ook buiten de deur kunnen zetten. In plaats van zijn vrouw heeft hij zijn dochter in vertrouwen genomen. Hier is een geperverteerde geest aan het werk die maar liefst driedubbel verraad pleegt. Zowel zijn vrouw, zijn vriendin als zijn dochter worden door deze actie beschadigd. Zijn vrouw was al bedrogen door het overspel, en wordt nu voor de tweede keer buitenspel gezet. Een man die zijn seksuele escapades liever met zijn dochter doorneemt dan met zijn vrouw pleegt emotionele incest. Die dochter heeft geen boodschap aan het geheime liefdesleven van haar vader, en kan niet anders, wanneer zij hier toch mee wordt geconfronteerd, dan haar afschuw uit te spreken. Zij wil haar vader niet afvallen, zij wil haar moeder niet afvallen, dus moet de bron van het kwaad worden vermorzeld. Ook al is de kans klein dat dit plan wordt uitgevoerd, het blijft onaangenaam voor Liesje.

Dat een volwassen man, de minnaar van uw vriendin, zo dom is dat hij de verscheurende gevolgen van zijn loslippigheid niet heeft kunnen voorzien, geeft te denken over zijn kwaliteiten als mens. Het lijkt me iemand om te allen tijde met een grote boog omheen te lopen.

Uw vriendin Liesje zal gedacht hebben dat de bekende damesbladwijsheid ‘Begin nooit iets met een getrouwde man, daar komt alleen ellende van’ niet voor haarzelf zou opgaan. Mensen zijn geneigd zichzelf uniek te vinden, terwijl dat zelden het geval is. Maar goed, de meeste mensen leren door ervaring en niet door het lezen van damesbladen, dus ze kan haar fout herstellen. Als Liesje nog enig gevoel voor verhoudingen heeft overgehouden, dan verbreekt ze onmiddellijk elk contact met deze man die haar leven vergiftigt. Wegwezen! Laat haar op korfballen gaan, neem haar mee voor vakantie naar Kreta, het doet er niet toe, als ze hem maar de bons geeft.

Artikelen in Ouders en volwassen kinderen, Vreemdgaan, Vrienden en kennissen.

rev="post-904" Geen reacties

Door Beatrijs Ritsema – woensdag 22 november 2000 01:04

Levenscoach

Beatrijs Ritsema

Het gaat goed met de begeleidingssector. In Nederland verdienen nu al ongelooflijk veel mensen een goed inkomen met werk dat bestaat uit adviseren. Toen ik, misschien vijftien jaar geleden, voor het eerst van het beroep ‘consultant’ hoorde, leek me dat een typisch geval van met wonderzalfjes langs de deuren gaan. Wie zou daar nou intrappen? Hetzelfde geldt voor organisatie-adviesbureaus. Dit soort werk leek me zo mistig en zo vederlicht, dat ik me niet kon voorstellen dat bedrijven of instanties daar geld voor over zouden hebben.

In werkelijkheid betalen bedrijven maar al te graag voor consulenten en externe adviseurs. Organisaties en afdelingen trekken zich regelmatig terug op de hei om zich onder leiding van de een of andere deskundige te bezinnen op hun missie. Personeel krijgt steeds weer nieuwe trainingen en cursussen en ‘interim-manager’ is een beroep waar niemand meer vreemd van opkijkt.

Zelf vind ik het intussen ook volstrekt normaal en niet alleen omdat alles went, als het maar lang genoeg duurt, maar ook omdat adviseurs vaak wel degelijk iets zinnigs te zeggen hebben. Mensen van buiten kijken met een frisse blik aan tegen de routines van een bepaalde bedrijfscultuur en kunnen vanuit hun onnozelheid, danwel hun brede ervaring elders, danwel hun onthechtheid makkelijker verandering teweeg brengen dan zittende managers. En verder geldt natuurlijk: hoe meer zo’n advies kost, hoe meer gewicht eraan toegekend zal worden. Iemand die moet dokken voor z’n eigen psychotherapeut, knapt ook eerder op dan iemand die gratis bij het Riagg loopt. Consulenten en adviseurs hebben gelijk als zij zich duur laten betalen voor hun diensten. Goedkope adviezen worden alleen maar in de wind geslagen.

Na de consulent die gericht is op organisaties en op groepsniveau werkt, raakt nu de individuele raadspersoon in zwang. Er zijn mensen die het beroep ‘huishoudelijk adviseur’ uitoefenen. Zij (meestal is het een vrouw) schept orde in de chaos van mensen die verstrikt zijn geraakt in hun eigen huishouden. De huishoudconsulente vult in samenspraak met haar opdrachtgever tientallen plastic vuilniszakken met overtollige kleren, kapot speelgoed, oude kranten en andere rotzooi. Ze saneert de badkamer en de ijskast en systematizeert de financiële en andere administratie met mapjes, opbergdozen en prikborden.

Topsporters hebben niet alleen een trainer voor de fysieke en technische oefeningen, maar ook een mentale coach, die zich concentreert op de psychische constitutie die nodig is voor het leveren van optimale prestaties. In het Volkskrantmagazine las ik dat steeds meer managers voor kortere of langere tijd gebruik maken van de diensten van een persoonlijke coach. Zo iemand hoeft niet thuis te zijn in het vakgebied, misschien zelfs wel beter van niet, als hij/zij maar kan meedenken en commentaar kan geven waar de cliënt iets aan heeft. De echte topmannen hebben geen coach nodig, volgens het artikel, want die hebben een echtgenote die de rol van adviseur vervult.

Persoonlijke begeleiding is het sleutelwoord. Iedereen die prestaties moet leveren op het gebied van sport, het zakenleven, de wetenschap, het huishouden of wat dan ook is gebaat bij persoonlijke begeleiding en degenen die niet vanzelf gratis steun krijgen van hun sociale omgeving, zijn kennelijk bereid een coach ervoor te betalen. Het terrein waarop coaches opereren wordt zo breed dat het zowat het hele leven beslaat. Een ontwikkeling om toe te juichen! Niet alleen kan een functie als persoonlijke coach een nuttige levensvervulling vormen voor gepensioneerden of huisvrouwen die weer aan de slag willen (en graag iets met mensen doen). Maar in de kansarmere bevolkingslagen valt voor persoonlijke coaches nog veel zinvoller arbeid te verrichten dan bij managers en naar flow zoekende sportlieden. Al die ex-gedetineerden die een nieuw leven moeten opzetten, alle gezinnen waar het een puinhoop is en waar de kinderen mishandeld worden. Wat zouden die niet gebaat zijn met een persoonlijke coach die jarenlang dagelijks een uur langs komt om het leven door te nemen, ook in het weekend, ook op feestdagen.

Levenscoach, het beroep van de toekomst. Als je er geen nodig hebt, kun je er een worden.

Artikelen in NRC-column.

rev="post-10848" Geen reacties

Door Beatrijs Ritsema – maandag 20 november 2000 15:27

Nieuwe buren uitnodigen?

Beste Beatrijs,

Ongeveer twee maanden geleden zijn we verhuisd vanuit Amsterdam naar Oostzaan, een dorp van rond de negenduizend inwoners. Bij de meeste buren hebben we ons intussen wel voorgesteld, maar om ze een beetje beter te leren kennen willen we ze uitnodigen. Ik kom zelf uit de provincie en daar is het traditie om alle buren een avondje samen uit te nodigen. Mijn partner wil dat niet. ‘Je weet maar nooit wie met wie ruzie heeft,’ zegt hij. Moet ik daar rekening mee houden? Bestaan er in Nederland nog regels, tradities op dit gebied?

Nieuw in Oostzaan

De prettigste traditie die ik ken op dit gebied is Amerikaans en heet de ‘welcome wagon’. Wanneer nieuwkomers de verhuizing goed en wel erop hebben zitten, worden zij uitgenodigd in het huis van een van hun buren voor een gezellig samenzijn met een aantal straatgenoten. Niet al te veel – het gezelschap moet overzichtelijk blijven. Het voordeel hiervan is dat de nieuwelingen zich niet als gastheer of –vrouw hoeven op te stellen met alle logistiek vandien (uitnodigingsbeleid, drankjes en hapjes verzorgen), maar de buurt op een presenteerblaadje krijgen aangeboden.

In Nederland kennen we de housewarming party. Mensen geven na een verhuizing een feestje, maar – belangrijk onderscheid – niet zozeer om kennis te maken met hun nieuwe buurtgenoten, als wel om hun oude vrienden hun nieuwe ambiance te laten zien. De welcome wagon is een immigrantentraditie, erop gericht om nieuwelingen, die vaak van ver weg komen, op te vangen in de sociale gemeenschap. In Nederland is die behoefte niet zo sterk. U verhuist van Ansterdam naar Oostzaan, een afstandje van niks, en uw bestaande sociale netwerk zal grotendeels intact blijven.

Wat niet wegneemt dat een prettig contact met de buren belangrijk is voor het woongenot. De minimale traditie in Nederland schrijft voor dat de naaste buren links en rechts (eventueel aan de overkant, als de straat niet heel breed is, plus boven en onder in geval van appartementwoning) op een gegeven moment thuis worden uitgenodigd. Het is absoluut aan te raden om dit te doen, omdat een kennismaking die net wat verder gaat dan het uitwisselen van namen de kans op toekomstige onmin verkleint. Uw vriend ziet niets in een ‘avondje’. Ik denk inderdaad dat dit een relatief zware tijdsinvestering is, waar de buren niet op zitten te wachten. De hele traditie van kennissen die om acht uur, half negen langs komen voor koffie met een tom pouce, een à twee alcoholische consumpties met zoute krakelingen en om half elf weer aftaaien, ligt er sowieso uit. In de jaren vijftig en zestig gebeurde dat, omdat vrouwen toen nog nauwelijks werkten en ’s avonds wel eens een redelijk gesprek wilden voeren. Tegenwoordig willen mensen hun doordeweekse avonden voor zichzelf of voor hun hobbies. Het sociale leven speelt zich af op vrijdag- en zaterdagavond en dan krijgen bezoekers ook de volledige behandeling (én borrelen, én eten, én natafelen).

Nodig de directe buren uit op zondagmiddag vier uur voor een kopje thee. Dit tijdstip is laat genoeg dat bezoekers zich niet langer dan een uur verplicht hoeven te voelen. Tegelijk geeft het de mogelijkheid om, als het onverhoopt gezellig wordt, drank en borrelnootjes op tafel te zetten. En daarna een pizza, een muziekje, de voetjes van de vloer… Nieuwe vergezichten openen zich.

Artikelen in Buren, Visite.

rev="post-1576" Geen reacties

Door Beatrijs Ritsema – donderdag 16 november 2000 23:10

Profiteurs in de horeca

Beste Beatrijs,

Het is ergerlijk om te zien hoe collega’s vervallen in laag gedrag, zodra duidelijk wordt dat de kosten van bijvoorbeeld een diner hoofdelijk zullen worden omgeslagen. Schaamteloos het duurste op de menukaart bestellen; terwijl er niet-rokers en uiterst matige drinkers (want nog autorijden) bijzitten, dure whisky, cognac en sigaren bij de koffie nuttigen. Hier iets van zeggen komt te staan op verstoorde blikken en gemopper van ‘doe nou niet zo ingewikkeld, zo verpest je de stemming’. In het uitgaansleven gaat het al niet anders. Ik ben met een groepje vrienden in een café en altijd duiken er vage bekenden op, die er als de kippen bij zijn als er een rondje wordt gegeven. Na een paar dubbele whisky’s zijn ze toevallig net verdwenen als het hun beurt is. Zulke types vind je overal. Ook onder lieden met een inkomen boven de twee ton. Wat te doen tegen deze opportunistische egoïsten?

Onvrijwillige Sinterklaas

In het hoofdelijk omslaan van een restaurantrekening steekt naar mijn idee weinig kwaad. Obers zitten er niet op te wachten om met tien of twaalf mensen afzonderlijk af te rekenen. Met het opmaken van aparte rekeningen en het controleren of de optelling hiervan klopt met het totaalbedrag gaat te veel tijd heen. Het is ook wel erg Nederlands (wij staan bekend als een schrieperige natie) om precies in de gaten te houden of iemand wel of geen voorgerecht neemt, of hij het duurste, dan wel het goedkoopste van de kaart bestelt, en daar later weer voor te willen corrigeren. Hij had de Speciale Ossenhaas op een Bedje van Schorseneren, dus hij moet een tientje extra betalen. Ik had alleen twee voorgerechten, dus ik betaal vijftien gulden minder. Dit getuigt van een miezerige penny wise, pound foolish-inborst. Tussen het duurste en het goedkoopste hoofdgerecht in een restaurant zit zelden meer dan twintig gulden verschil. Deel je dat bedrag door een gezelschap van tien, dan ben je per persoon twee gulden duurder uit. Big deal. Wie echt goedkoop uit wil zijn, gaat niet in een restaurant eten, maar maakt z’n eigen andijviestamppot klaar. Ook lekker.

Met die cognac en sigaren heeft u wel gelijk, omdat die niet onder de gebruikelijke ingrediënten van een restaurantmaaltijd vallen. Dit is luxe-consumptie voor de aficionado’s en prijzig bovendien. De correcte gang van zaken is om een nieuwe rekening te openen, zodra er dure digestieven worden besteld. Degenen die het welletjes vinden betalen hun deel van de eerste rekening, de rest drinkt door op eigen kosten.

Cafébezoek is net als eten in restaurants per definitie duur. Het systeem van rondjes geven en gemeenschappelijke rekeningen werkt in de hand dat vrijgevige mensen altijd teveel betalen, en gierigaards altijd te weinig. Tegelijk valt niet te bedenken hoe het eerlijker kan, behalve door iedereen per keer z’n eigen consumptie te laten afrekenen. En dat gebeurt niet, want dat is te ingewikkeld, dus dan toch maar weer om de beurt een rondje, waar de parasieten op afkomen.

Het uitgaansleven heeft een beperkt aantal rollen te vergeven en de rol van commies Dorknoper die een kloppende balans wil opmaken zit daar niet bij. U heeft eigenlijk alleen de keus tussen te veel of te weinig geld spenderen aan andermans drank. Kies de rol die u het meest aanspreekt.

Artikelen in Eten en drinken, Horeca.

Gelabeld met , , .

rev="post-2039" 3 reacties

Door Beatrijs Ritsema – donderdag 9 november 2000 17:58

Uitzichtloze verveling

Beatrijs Ritsema

De kwestie rond de dood van de oude Brongersma deed me denken aan de Eskimo’s, of Inuit, zoals zij zichzelf noemen. Vroeger scheen het bij dit volk gebruikelijk te zijn dat oude mensen zich uit eigen beweging terugtrokken uit de groep om in afzondering op een ijsschots te sterven. Of dit waar is, weet ik niet – over Inuit doen wel meer verhalen de ronde die niet kloppen. In feite hebben ze bijvoorbeeld maar een handjevol woorden voor ‘sneeuw’ en geen tientallen, zoals het cliché wil. Van het zelfgekozen-dood-verhaal is me bijgebleven dat het draaide om maatschappelijk nut. De omgeving van de Inuit was zo onherbergzaam en er ging zo veel tijd en energie zitten in het overleven dat men geen blokken aan het been kon gebruiken. Als mensen te oud en te zwak waren geworden om nog van nut te zijn voor de groep, hielden zij het voor gezien. Werd de zelfgekozen dood door altruïsme ingegeven of was er sprake van groepsdruk die op tegenspartelende oudjes werd uitgeoefend? Dat soort dingen is interessant om te weten, maar waarschijnlijk onachterhaalbaar.

Het is ontegenzeggelijk barbaars om mensen louter en alleen af te rekenen op hun nut voor de groep, zelfs als de balans door betrokkenen zelf wordt opgemaakt. Deze instelling staat diametraal tegenover de christelijke ethiek van onze cultuur. Desondanks valt er iets van op te steken.

De ingangseisen voor euthanasie zijn geformuleerd als ‘ondraaglijk lijden’ en ‘uitzichtloos bestaan’. Normaal gesproken slaat deze terminologie op dodelijk zieke mensen, lijdend onder handicaps die de kwaliteit van leven verwoesten. Op Brongersma waren deze kwalificaties niet van toepassing. Hij was lichamelijk in orde en had ook geen psychiatrische aandoening. Hij kwam dan ook niet in aanmerking voor euthanasie, maar voor hulp bij zelfdoding. Hij ging gebukt onder het leven zelf, dat hem te lang duurde. Hij had geen familie, niet of nauwelijks vrienden meer, geen aardigheid meer in activiteiten die hem vroeger plezier schonken. Kortom hij leed aan ondraaglijke, uitzichtloze verveling.

Ik kan me hier wel iets bij voorstellen. Hoe ouder je wordt, hoe meer de kwaliteit van het bestaan achteruit kachelt. Je hebt alles al eens gezien en je bent levensmoe. Toch ergert het me als anderen, in dit geval een welwillende huisarts, dit particuliere probleem moeten gaan oplossen. Deze arts, in wiens goede bedoelingen ik alle vertrouwen heb, wordt toch maar opgezadeld met de ervaring dat hij een persoon gedood heeft, om nog maar te zwijgen van medische tuchtcommissies, rechtszaken en nu weer hoger beroep, waar hij mee te maken krijgt. De zelfgewenste dood van een individu is het dat allemaal niet waard. Dan had Brongersma beter nog een paar jaar door kunnen sukkelen

Sommigen wijten de doodswens-op-grond-van-levensmoeheid aan de liefdeloosheid van de maatschappij. Als meer mensen zich het lot van à la Brongersma dodelijk vereenzaamde verveelden zouden aantrekken, dan zou deze categorie van levensvermoeiden heus niet dood willen. Ik betwijfel dat, omdat het geven van aandacht geen goede remedie is tegen verveling. Wie zich verveelt moet niets krijgen, maar juist zelf iets geven. Daar knapt ie meer van op. Het probleem zit in de manier waarop de cultuur tegen ouderen aankijkt: zij zijn ontslagen van alle plichten en verantwoordelijkheden. Afgedankt, weg ermee, ga maar plezier maken. Ouderen hebben geen maatschappelijk nut meer, alleen carte blanche om zich te amuseren, precies de voedingsbodem voor op een den duur (na een jaar of twintig, dertig) allesoverweldigende verveling.

Veel ouderen zijn zo verstandig zichzelf plichten op te leggen in de vorm van vrijwilligerswerk. Iets nuttigs doen voor anderen, juist ook als je er niet echt zin in hebt, zorgt ervoor dat je daarna meer plezier hebt in de dingen die je voor jezelf doet. Maar ouderen worden nooit op plichten aangesproken. Als Brongersma en dezulken zich een paar uur per week zouden wijden aan, ik noem maar wat, Nederlandse les aan een asielzoeker, desnoods onder dwang van de een of andere overheidstaakgroep, zou hun levensvreugde toenemen. Zolang je je verdienstelijk maakt, is het leven de moeite waard, dat leren ons de Inuit.

Artikelen in NRC-column.

rev="post-10841" Geen reacties

Door Beatrijs Ritsema – maandag 6 november 2000 15:00

Vriend is huismus

Beste Beatrijs,

Sinds een paar maanden heb ik een nieuwe geliefde, met wie ik erg gelukkig ben. Als vijftigers met allebei een echtscheidingshistorie zijn wij niet bepaald nieuwelingen op het gebied van de liefde. We wonen ieder in ons eigen huis en hebben er geen behoefte aan bij elkaar in te trekken. Hoe ouder je wordt, hoe moeilijker om je dagelijkse leven aan te passen aan een fonkelnieuwe huisgenoot. Er is één lastig puntje. Mijn vriendenkring, vooral het vrouwelijk deel daarvan, wil mijn vriend heel graag leren kennen en zij nodigen ons steeds uit voor etentjes bij hun thuis. Mijn vriend heeft helemaal geen zin in ‘saaie echtparenavondjes’ bij onbekende mensen. Ik kan me zijn gebrek aan enthousiasme wel voorstellen en neem het hem ook niet kwalijk. Alleen dat gedraai om onder die uitnodigingen uit te komen bevalt me niet. Is er een manier waarop ik mijn vriendinnen duidelijk kan maken dat hij niet geïnteresseerd is zonder dat ik hen beledig?

Verliefd op een huismus

Als u jong was geweest, zeg in uw jaren twintig, zou ik het gebrek aan animo van uw geliefde voor uw sociale omgeving niet vertrouwd hebben. Wie wel eens een thriller leest, ziet onmiddellijk rode lampjes knipperen, wanneer de nieuwe minnaar van het mooie meisje niets te maken wil hebben met haar vrienden- of familiekring. Onder het mom van allesverzengende passie wil de snoodaard haar dan losweken uit haar vertrouwde omgeving en een folie à deux beginnen, die overmijdelijk uitmondt in allerlei akeligs.

Maar u bent in de vijftig en de kans dat u een adder aan uw borst koestert is verwaarloosbaar. Uw vriend heeft geen behoefte aan nieuwe vrienden, want hij heeft zijn eigen vrienden al en hij wil geen lange avonden spenderen aan conversatie met onbekenden. Binnen uw voorzichtig-aan-dan-breekt-het-lijntje-niet-verhouding is dat begrijpelijk. U leidt allebei uw eigen leven en woont niet onder één dak. In de buitenwereld wordt niemand ontriefd als u zich niet als stel gedraagt. Blijft over de nieuwsgierigheid van uw vriend(inn)en.

Vertel hen de simpele waarheid: dat uw vriend geen ‘man van etentjes’ is. En waarom dan wel niet? Tja, hij is daar te zenuwachtig, te ongedurig voor, hij heeft te weinig vrije tijd, hij voelt zich er te oud voor, hij kijkt liever naar de tv met een bord op schoot, het doet er niet toe waarom. Uw vriend is nu eenmaal geen etentjes-man en wil het ook niet worden. Ga zonder chaperon bij uw vrienden eten en laat ter compensatie een foto van hem circuleren.

Artikelen in Liefde en relaties, Visite, Vrienden en kennissen.

Gelabeld met .

rev="post-1080" Geen reacties

Door Beatrijs Ritsema – donderdag 2 november 2000 21:27