Camille Paglia

Vamps & Tramps

door Camille Paglia

Uitgever Vintage Books, 532 p., $ 15

Camille Paglia heeft geen gebrek aan opinies. Na verschijning van haar geruchtmakende boek Sexual Personae ontwikkelde ze zich snel tot lieveling van de media, hierbij niet in de laatste plaats geholpen door haar theatrale zelf-presentatie. Wat het onderwerp van de dag ook was – de afgesneden penis van John Bobbitt, de zaak van de 16-jarige Amy Fischer (de 'Long Island Lolita', die de vrouw van haar minnaar neerschoot), de semi-incest van Woody Allen met Soon-Yi – Paglia toonde zich altijd bereid tot commentaar en levert ook steevast quotable quotes.

Dit is allemaal heel amusant, al loopt ze door haar eigen happigheid een reëel risico in de rol van dorpsgek verzeild te raken en deze fase leidt maar al te vaak tot algehele uitkotsing. Zo ver is het nog niet. Maar Paglia's laatste essaybundel Vamps & Tramps versterkt wel het beeld van een schrijver wier hoogste ambitie het is om te rollebollen in de media.

Het boek heeft nog het meest weg van een plakboek, zoals liefdevolle moeders dat bijhouden voor hun beroemd geworden kind. Alleen heeft in dit geval Paglia zelf de archiefkast omgekeerd. Er staan serieuze artikelen in over de oorlog tussen de seksen, Hillary Clinton of liefdespoëzie door de eeuwen heen. Deze zijn in de minderheid. Vele pagina's worden in beslag genomen door letterlijke transcripties van Paglia's optredens voor de tv, variërend van deelneming aan forums of talkshows tot hele programma's (meestal van de BBC) en documentaire-films die aan haar persoon waren gewijd, of waarin zij haar zegje mocht doen over het een of andere culturele onderwerp. Ik ben nog nooit zo'n schaamteloze zelfverheerlijking in boekvorm tegengekomen.

Van iets wat op de televisie best een interessant programma kan zijn, blijft in het koele zwart op wit toch niet meer over dan tweedehands gekwek, ook al is er veel moeite gedaan om de bijgaande beelden te beschrijven en zijn de voorkomende emoties tussen haakjes in de tekst geplaatst in de trant van 'snorts scornfully', 'in mock surprise', 'with delight' enz. Geen snippertje publiek optreden van de afgelopen twee jaar lijkt de lezer bespaard te blijven: boekrecensies waar geen lijn in zit, de ene keer voor de New York Times Book Review, de andere keer voor People Magazine (geen boulevardpers, maar toch een beetje een kappersblad); ingezonden brieven die Paglia achreef; jeugdherinneringen aan zomerkampen, waar een krant diverse beroemdheden om had gevraagd; mislukte satirische uitstapjes van Paglia in het blad Spy, waarin ze een paar keer een Lieve-Lita rubriek deed. En in de bijlagen 25 pagina's met Paglia-cartoons, waaronder ook heel onleuke uit heel obscure blaadjes en een bibliografie met artikelen over en interviews met haar die over de hele wereld zijn verschenen.

Het is moeilijk voor te stellen wie er geïnteresseerd kan zijn in deze schuimvloed die zowel het zicht op haar ideeën belemmert als er een toffe show van maakt. Wanneer alle superstar-slagroom weggeschraapt wordt van het boek, blijft er een kern van ik schat 200 pagina's over: essays die eventueel de moeite van het

bundelen waard zijn. Veel nieuws valt hier overigens niet in te ontdekken voor degenen die bekend zijn met Paglia's eerdere werk. Alle Paglia-thema's passeren de revue. Haar verheerlijking van pornografie en prostitutie. Lofliederen op popmuziek en televisie en Madonna (al was Paglia niet blij met Sex, Madonna's boek over erotische fantasieën). De aanvallen op het slachtofferfeminisme en in het bijzonder op degenen die een punt van date-rape maken. De sleutelrol van homoseksualiteit en/of geslachtelijke dubbelzinnigheid bij het tot stand komen van kunst.

Veel van die stukken stemmen nog steeds wel tot nadenken, al komt er ook ergernis bij over het berijden van stokpaardjes. Er staan bepaalde zinswendingen in Vamps & Tramps die ik wel twintig keer ben tegengekomen, zodat ik de neiging kreeg met mijn kop tegen de muur te bonken: 'As a libertarian my position is..', 'I am a Sixties-person, so I..', en zelfs 'As an Aries I…'

Het hoofdessay 'No Law in the Arena' is typisch Paglia. Ze keurt de absolute scheiding tussen de geslachten af (haar eigen ideaal is dat van de drag queen) vooral in het geval van homoseksuelen. Sinds de ontdekking van homoseksuelen als minderheidsgroep lijkt het wel of er twee geslachten bij zijn gekomen. Door homoseksualiteit te politiseren worden homo's geïsoleerd van de rest van het gewone leven en daardoor gepathologiseerd. Tijdens de ongeremde badhuis-promiscuïteit van de jaren zeventig kon het aids-virus zich met een razende vaart verspreiden. Hoewel ze homoseksuelen bewondert vanwege hun moed om van het normale af te wijken, meent ze dat het in het aangezicht van de natuur hovaardig is om zich geheel en al van het andere geslacht af te wenden. Volgens haar is dat in de geschiedenis ook nooit het geval geweest. Altijd hebben homoseksuelen zich ook seksueel met het andere geslacht kunnen verstaan. Geef aan Cybele wat Cybele toekomt. Stonewall was een Pyrrhus-overwinning. Dit is een mooi essay dat instrijkt tegen het bijna alom aanvaarde idee dat homoseksualiteit louter een kwestie van aanleg is.

In een lang autobiografisch verhaal kijkt Paglia terug op haar vriendschap met drie homoseksuelen. Dit stuk zou interessant zijn als Paglia tien jaar dood was en zich tijdens haar leven tot een van de grootste Amerikaanse cultuurcritici had ontwikkeld. Op dit punt van haar carrière ben ik toch nog meer in haar ideeën geïnteresseerd dan in wie haar vrienden op de universiteit waren en hoe ze met elkaar omgingen.

Maar ik vrees dat haar ideeën te esthetisch zijn om veel ontwikkeling door te maken. Haar referentiepunt is kunst – high art of popcultuur, dat maakt niet uit. Voor haar staat het leven in dienst van de kunst. De levens van bijvoorbeeld Jackie Kennedy en Prinses Diana beschouwt zij met behulp van Griekse mythen, Renaissance-schilderijen, thema's en symbolen uit de wereldliteratuur. Dit kan ze vloeiend aaneensmeden tot een flonkerend krantestukje, maar het blijft esthetica.

Beatrijs Ritsema