Zorgseks

De stichting ‘Handicap en seksualiteit’ was niet blij met de felle reacties op de verlamde Eindhovenaar die bij gebrek aan eigen handvaardigheid een thuiszorgwerkster had gevraagd om hem te bevredigen. In plaats van hem terwille te zijn was de hulpverleenster naar de politie gestapt, ook vanwege het feit dat hij gedreigd had met ontslag bij werkweigering – naar zijn zeggen verrichtten haar collega’s wel zonder morren seksuele diensten. Alle instanties haastten zich om de thuiszorgwerkster in het gelijk te stellen. De protocollen zijn duidelijk en blijven onverminderd van kracht: seksuele handelingen tussen hulpverleners en hulpbehoevenden zijn verboden en geen van beide partijen mag hiertoe het initiatief nemen of erom vragen, gezien de zakelijkheid van de relatie.

Op die manier blijft het taboe op de seksuele behoeften van gehandicapten in de sfeer van ‘vieze mannen’, aldus George Bastings, voorzitter van voornoemde stichting, in NRC Handelsblad. Volgens zijn schatting willigt tien à vijftien procent van de zorgverleners toch stiekem sekswensen van hulpbehoevenden in. Deze groep is wat ruimdenkender dan degenen die zich aan de regels houden, maar handelt in de eerste plaats uit oprechte compassie. De stichting ijvert trouwens niet voor een opheffing van het verbod op seksuele dienstverlening, maar alleen voor bespreekbaarheid van de noden. Die zijn reëel genoeg. Zowel in de geestelijke gezondheidszorg, de thuiszorg als in verzorgingshuizen krijgt personeel regelmatig te maken met een vraag van patiënten/cliënten om seksuele handelingen uit te voeren. Als de behoefte van gehandicapten aan seks en initimiteit onderkend zou worden door zorgverleners, zou dit al veel uitmaken, volgens Bastings. Aan niemand kan worden gevraagd om zelf als redder in de nood op te treden, maar hulpvragers kunnen wel worden doorverwezen naar huisarts, psycholoog of therapeut. Of naar lotgenotengroepen om erover te praten.

Of hogeropgeleide hulpverleners seksbehoeftigen meer soelaas kunnen bieden dan de dagelijkse werkers aan het bed lijkt twijfelachtig. Doorverwijzen is in dit verband afschuiven naar iemand die er ook geen raad mee weet, en met lotgenoten voel je je misschien minder alleen, maar voor concrete hulp heb je weinig aan mensen die zichzelf niet eens kunnen helpen. Toch staan gehandicapten minder alleen in dit probleem dan zich op het eerste gezicht laat aanzien. Wie de televisiekanalen afzapt en rondsurft op internet kan zich niet aan de indruk onttrekken dat de seks voor iedereen voor het oprapen ligt, maar in werkelijkheid lopen er honderdduizenden mensen rond met gefrustreerde seksuele behoeftes: onaantrekkelijke, te dikke of te oude mensen die er ondanks wanhopige internetdatingspogingen maar niet in slagen om willige bedpartners te vinden. Er zijn ook getrouwden en samenwonenden zonder noemenswaardig seksleven, religieus celibatairen die het niet mogen, en jonge jongens die nog heel lang moeten wachten.

Allemaal kunnen ze de hand aan zichzelf slaan (en dat doen ze ook allicht), maar dit is een te klinische oplossing voor de behoefte aan fysieke intimiteit. Soloseks heeft evenveel met duoseks te maken als niezen met quatre mains spelen. Lekker niezen kan heel opluchtend werken en het vierhandig pianospel kan vreselijk de mist ingaan, maar de twee activiteiten zijn niet gelijkwaardig en niet inwisselbaar. Als dat wel zo was, dan zou de prostitutiebranche allang ter ziele zijn gegaan, sterker nog, dan was die nooit van de grond gekomen. Maar de seks-business blijft floreren, omdat er altijd mensen bereid zijn om te betalen voor het vluchtige genoegen van fysieke intimiteit met een ander, ook al is de seksverschaffer verder niet geïnteresseerd in het persoonlijk leven van de prostituant.

Gehandicapten hebben hetzelfde probleem als niet-gehandicapten die om een of andere reden geen seks kunnen krijgen. Iedereen is op zijn of haar manier zielig en dat wekt medelijden op. Maar in de wereld der niet-gehandicapten wordt seks ook niet uit medelijden verstrekt – daarmee zou een welwillende filantroop zichzelf pas goed in de nesten werken. Seks is te schaars om gratis uit te delen en te ingewikkeld om te worden opgenomen in het recht op zorg. Je kunt er niet aan komen zonder er iets tegenover te stellen. Dat ‘iets’ kan altijd worden omgerekend in geld. Seks is zoveel waard als wat de gek ervoor geeft. Wie niet beschikt over de gebruikelijke sociaal-wenselijke compensatiemogelijkheden, zal er eenvoudig voor moeten betalen.