Lang telden vrouwen in de schrijverswereld minder mee dan mannen. Ze werden minder serieus genomen en hun romans werden door (mannelijke) critici al snel afgedaan als light weight dameslectuur. Om te ontkomen aan sekse-stereotypering publiceerden verschillende schrijfsters onder mannelijke pseudoniemen. Bekend voorbeelden zijn George Sand, die trouwens ook regelmatig mannenkleding aantrok omdat die haar meer bewegingsvrijheid gaf, George Eliot en in Nederland Andreas Burnier. Het voeren van een initiaal in plaats van de voornaam, zoals Emily Brontë deed op instigatie van haar uitgever, is een andere truc die zelfs in de jaren negentig nog werd toegepast door J.K. Rowling.
In de thrillersector geldt een vrouwelijke naam als aanbeveling.
Misschien doet zich nog steeds een bepaalde vooringenomenheid tegen schrijvende vrouwen gelden (de discussie over literaire onderwaardering loopt nog steeds), maar op één gebied hebben vrouwelijke auteurs de mannen in ieder geval ingehaald en dat is de sector thrillers. Hier geldt een vrouwelijke naam als aanbeveling en hier doet zich dan ook het omgekeerde fenomeen voor: mannelijke schrijvers die zich een vrouwelijk pseudoniem aanmeten. En het werkt! De onlangs overleden thrillerschrijver Paul Goeken schreef de laatste jaren onder de naam Suzanne Vermeer met aanzienlijk meer succes. Ook thriller-recensent Gert Jan de Vries publiceerde spannende boeken onder een vrouwennaam: Tess Franke.
Dit zijn commerciële spelletjes waar je je schouders over kunt ophalen: wat doet het er tenslotte toe of een boek door een man of een vrouw is geschreven? Het gaat om de kwaliteit van het boek. Toch wordt het publiek geïntrigeerd door zo’n maskerade. Als de sekse van een schrijver (of van wie dan ook) er niet toe zou doen, zou zo’n nieuwtje als ‘Suzanne Vermeer is in werkelijkheid Paul Goeken’ de kranten niet halen. Blijkbaar willen mensen weten met wie ze te maken hebben, een man of een vrouw – en vaak nog meer achtergronden. Ik kan me herinneren dat ik jaren geleden een boek las: We have to talk about Kevin van ene Lionel Shriver, een schrijver van wie ik niet eerder had gehoord. Een even knap als onbehaaglijk boek, maar onder het lezen bekroop mij extra onbehaaglijkheid, omdat ik dacht: hoe kan een man zo diep afdalen in de psyche van een moeder? Maar ik was op het verkeerde been gezet door de naam van de auteur. Lionel Shriver is wel degelijk een vrouw, in zoverre een geruststellend feit dat het klopte met mijn intuïtie.
Je wilt weten met wie je te maken hebt, omdat die feitelijkheden je oordeel kleuren. Om de werkelijkheid te verklaren en er überhaupt iets over te kunnen zeggen zijn er categorieën nodig om verschijnselen in in te delen. De elementaire indeling van mensen in twee seksen is potentieel beperkend, gezien de stereotiepen die beide seksen aankleven. Om voorgoed af te rekenen met het stigma van mannelijkheid danwel vrouwelijkheid heeft de Zweedse crèche Egalia besloten om de persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden ‘hij, zij, hem, haar’ af te schaffen en te vervangen door sekse-neutrale fantasietermen. Op deze crèche zitten geen jongetjes en meisjes, alleen ‘vriendjes’. De verwachting is dat kinderen aldus in vrijheid kunnen opgroeien zonder dat ze zichzelf of elkaar inpassen in cultureel vastliggende vooroordelen.
Verbeter de wereld, verander de grammatica! Het doet denken aan het decreet van Lenin om de aanspreekvormen ‘meneer, mevrouw’ af te schaffen en door ‘kameraad’ te vervangen. Zodra het communisme omviel, verdwenen ook de kameraden uit het taalgebruik. Logisch, want medeburgers zíjn geen kameraden. Net zo min zijn alle kinderen op een crèche vriendjes. Die nieuwe terminologie verkracht de werkelijkheid erger dan de gewraakte categorie m/v. Kinderen zijn heel goed in staat om te leren dat ‘de man’ en ‘de vrouw’ niet bestaan, maar het feit dat mannen en vrouwen (jongens en meisjes) wél bestaan kan hen met geen mogelijkheid ontgaan. Dus zullen ze hen dienovereenkomstig benoemen, ook al staat er straf op.
Het kan nog veel gekker:
In Canada is een stel gestoorde ouders die vinden dat hun baby later zelf mag kiezen of het een jongen of een meisje wil zijn…
Quote: Hippe toestanden in het Candese Toronto waar twee ouders een vrijheid prediken waarvan een mens zich afvraagt van moet dat nou. In het kader van een heuse ‘ode aan de vrijheid’ mag hun pasgeboren baby zelf kiezen wat voor geslacht het heeft. Nu denkt u dat een kind zo wordt geboren, maar dat ziet u verkeerd. U bent zelfs verkeerd bezig.
Kathy Witterick (38) en David Stocker (39) vinden dat er teveel keuzes worden gemaakt voor een kind. Die moet zelf kunnen bepalen of het nagellak, een broek of een jurk draagt. Zonder dat zoiets aan geslacht gebonden is. Mooi idee, maar voor zo’n kind wordt het er niet duidelijker op. Iets met opvoeden, voorbereiden op de wereld, en duidelijkheid. Nog een geluk voor de kleine dat er vooralsnog geen sprake is van een geslachtsveranderende operatie.