Beste Beatrijs,
Ik werk in een non-profitorganisatie. Deze week kreeg ik een mailtje, waarin stond dat de directie verheugd was te melden dat alle medewerkers als kerstgratificatie een cadeaubon konden krijgen ter waarde van 50 euro. Het was met alle ontslagen in de organisatie een moeilijk jaar geweest en we hadden het zeker verdiend, stond erbij. De mail legde verder uit dat de gratificatie naar goede gewoonte gestort zal worden in het fonds ‘Vrienden van [de organisatie waar ik voor werk]’ dat allerlei nobele doelen nastreeft. Wanneer medewerkers de tegoedbon zelf wilden hebben, werd hun verzocht dit per omgaande te laten weten.
De geste om als organisatie je personeel te bedanken met een bescheiden geldbedrag en dit vervolgens niet uit te keren maar in de vestzak terug te laten zakken, tenzij je dat niet wilt, komt op mij een beetje vreemd over. Is dit gebruikelijk?
Een dubieuze kerstgratificatie
Beste Een dubieuze kerstgratificatie,
Beter geen cadeau dan een cadeau dat de gever eigenlijk niet wil afstaan
De organisatie waar u werkzaam bent geeft de werknemers een kerstcadeau, waarvoor ze moeite moeten doen om het daadwerkelijk te krijgen. Als de werknemer zich niet expliciet aanmeldt als geïnteresseerde, wordt het cadeau automatisch in de kas van de organisatie gestort – nu ja, in de kas van een aanpalende goede-doelen-club. Kennelijk wil de directie hebzucht ontmoedigen of vindt men aan de top dat de organisatie zelf het geld beter kan besteden dan de werknemers. Als dat zo ligt, kunnen de werknemers beter géén cadeau krijgen dan een cadeau dat de gever eigenlijk niet wil afstaan.
Het wezen van een cadeau is dat de ontvanger mag beslissen wat hij ermee doet. De optie ‘weggeven aan iets of iemand die er blij mee is’ bestaat altijd en hoeft niet door de gever apart vermeld of aangemoedigd te worden. Dat is niet alleen bevoogdend, maar ondermijnt het hele idee ‘cadeau’. Ik raad u aan om deze gang van zaken rondom de kerstgratificatie ter discussie te stellen in uw organisatie, omdat de gevolgde procedure heel onprettig is voor de werknemers. Zet uw bezwaren op papier in een brief naar de medezeggenschapsraad of naar de directie zelf. Als er een kerstgratificatie wordt uitgedeeld, dan moet dat een echte schenking zijn aan de medewerkers. Als de directie het geld liever ergens anders voor inzet, staat haar dat vrij, maar dan hoeven de werknemers verder geen bericht te krijgen dat ze een cadeau mislopen.
Mijn advies zou zijn, eerst beslissen of u de cadeaubon zelf wilt ontvangen. Zo ja, dat dan laten weten. Mocht iemand vragen waaraan u hem heeft besteed, dan zegt u ‘aan een goed doel’. U hoeft niet te verklappen welk doel. Dat kan uw eigen te krappe kas zijn, maar u kunt de bon ook aan een ander cadeau doen (of met de bon een cadeau voor iemand anders kopen). Mijn advies zou zijn, niet ter discussie stellen in de organisatie (ook niet met collega’s over praten) en zeker niet een brief gaan schrijven aan directie of medezeggenschapsraad. Daarvoor is het niet belangrijk genoeg. U werkt bij de organisatie en dat wilt u leuk houden.
de organisatie kan het ook andersom doen: u krijgt een cadeau, tenzij u aangeeft hier geen prijs op te stellen. Dan zullen wij het ter beschikking stellen aan “De Vrienden van …” . Bij onze organisatie mogen we al een paar jaar kiezen tussen een aantal zaken (bonnen, dozen, spullen), maar er ook voor kiezen om het bijbehorende geldbedrag te geven aan een of meerdere goede doelen. Zo kan iedereen in alle vrijheid en zonder veel moeite zijn/haar eigen hart volgen.
In een gezonde, goede organisatie kunnen mensen elkaar aanspreken op zaken die storen. Het lijkt me een goed idee om degene die dit beslist te vragen om een kort gesprek waarin je uitlegt dat dit op jou niet als cadeau over komt. Dat je de gedachte erachter erg mooi vindt maar dat ze twee dingen door elkaar halen. Of je schenkt als non-profit een bedrag aan je stichting of je schenkt je werknemers een cadeau. Maar dat moet je dus niet vermengen. Doe dit vooral in persoon en niet per mail, hou het licht en kort.