Spring naar inhoud


Het tussenjaar: vrijblijvende vakantie

Met het vooruitzicht dat de studiefinanciering vanaf 2015 vervangen wordt door een sociaal leenstelsel is het enthousiasme van eindexamengediplomeerden voor een gap year flink afgenomen. De laatste kans op subsidie moet je niet laten liggen! De ontdekking van de wereld en van jezelf moet maar even wachten, als je daarvoor 275 euro per maand misloopt.

Tot zo ver de veelbezongen waarde van het tussenjaar, een rite de passage die zich de afgelopen 25 jaar in een grote populariteit mocht verheugen. Aanvankelijk associeerde ik het gap year met de 19de- en 20ste-eeuwse grand tour, zoals gefortuneerde jongelingen die maakten door Europa om historische bouwwerken en kunstwerken te bekijken (en in de overgebleven tijd te werken aan hun éducation sentimentale). Die link bestaat nog steeds, maar pas toen mijn kinderen eindexamen deden een aantal jaar geleden, kreeg ik in de gaten hoe sterk hier sprake was van een gezonken cultuurgoed: meer dan de helft van de klas had geen plannen voor een vervolgopleiding, maar wilde eerst het diploma vieren met een tussenjaar. Het was bijna de standaard.

Navraag leerde mij dat uitzoeken wie je bent en wat je precies wil in de toekomst het belangrijkste oogmerk was. Levenservaring opdoen in het buitenland, jezelf handhaven in een vreemde omgeving, maar ook hier en daar een cursusje volgen aan een buitenlandse universiteit, een handje helpen in het ontwikkelingswerk, er eens even helemaal uit zijn als een soort beloning voor zes jaar zwoegen op de middelbare school. Wat voor motivaties gegadigden ook opvoerden (en die besloegen het hele spectrum van zelfzuchtig tot nobel), het lukte mij niet om er iets anders dan decadentie in te zien.

Je bent 18 jaar en dan wil je een jaartje vrijaf nemen van verplichtingen om door Zuid-Oost-Azië en Australië te trekken, terwijl je intussen je toekomst contempleert. Je wilt je een half jaar inzetten voor de weeskinderen van Montevideo en daarna drie maanden op het strand van Acapulco. Een cursus in Malta volgen en daarna nog een dingetje in Parijs. Kan het nog vrijblijvender? Studeren in het buitenland heeft alleen zin, wanneer het serieus gebeurt, oftewel ingebed in een opleiding waar je al mee bezig bent. Niet pro forma gedurende een paar maanden iets volgen omdat je toevallig in zonnige streken aan het rondhangen bent.

Een 18-jarige kan niets waar ‘het buitenland’ iets aan heeft.

Ik heb niets tegen bivakkeren in het buitenland, maar je moet ter plaatse wel iets te doen hebben en een 18-jarige kan niets, althans niets waar ‘het buitenland’ iets aan heeft. Er is een enorme markt voor ontwikkelingsprojecten in derdewereldlanden, waar jonge vrijwilligers aan kunnen deelnemen, maar het kost geld om daaraan mee te doen. Voor kost en inwoning moeten vrijwilligers (beter gezegd hun ouders) behalve de vliegreis aanzienlijke sommen geld neertellen die grotendeels verdwijnen in de zakken van gewiekste, lokale projectleiders die op die manier het westerse schuldgevoel over armoede exploiteren. De weeskinderen schieten er weinig mee op. De vrijwilligers kunnen zich niet verstaanbaar maken in de plaatselijke lingo en krijgen darmcatarre.

De volstrekte vrijblijvendheid van activiteiten reduceert het tussenjaar tot een lang uitgevallen vakantie met als enige functie persoonlijke groei. Laat persoonlijke ontwikkeling nu net iets zijn, wat elke 18-jarige helemaal vanzelf doormaakt. Daar hoeft niemand zich in bochten voor te wringen of ingewikkelde reizen voor te ondernemen.

Vakantie is duur, ook als je het reizen noemt. Ouders betalen. Natuurlijk betalen ouders, want wie is er zo relaxed om z’n kind met een knapzak de wijde wereld in te sturen in de wetenschap dat hij/zij al snel z’n ongeschoolde arbeidskracht zal moeten inzetten om te kunnen overleven? Zelfredzaamheid is een mooi doel, maar een tussenjaar duurt lang, dus bemoeien ouders zich met de invulling van de reisdroom. Ze ontwerpen verblijfschema’s, selecteren ontwikkelingswerkinstanties waaraan ze hun bloedjes overleveren, zoeken geschikte vrijblijvende cursussen (genoeg universiteiten voorhanden die een slaatje willen slaan uit als student vermomde toeristische passanten) en dringen aan op het volgen van de mondiale Lonely Planet trail, waar tenminste de aanwezigheid van duizenden lotgenoten een rustgevende gedachte vormt. Heel veel betalen en heel veel supervisie – dat betekent een tussenjaar voor ouders. Goedbeschouwd niet veel anders dan het gedoe met kleine kinderen die op hockey en judo moeten of veilig onder de pannen op kamp zitten opgeborgen.

Artikelen in Column.


3 reacties

Blijf op de hoogte, abonneer je op de RSS feed voor reacties op dit artikel.

  1. Inge schrijft

    Toen ik 18 was en klaar met het vwo, ben ik ook eerst een jaar gaan reizen. Ik ben naar Australië gegaan op basis van een working holiday visum, wat inhoudt dat de visumhouder tot drie maanden voor verschillende werkgevers kan werken. Ik heb in dat jaar fruit geplukt, op een postkantoor gewerkt en in een fabriek. Daarnaast ben ik op de bonnefooi het hele land doorgetrokken. Ik kan u vertellen dat ik de hele reis zelf bekostigd heb, gewoon door de verdiensten van mijn bijbaan op te sparen en in de zomervakantie enige tijd full time in een cafetaria te werken. Toen ik uit Nederland vertrok was ik nog een kind, maar toen ik terug kwam was ik volwassen. Het zelf een route uit stippelen, werk en accommodatie regelen en de financiën enigszins verstandig (proberen) te beheren zijn volgens mij dingen waar een 18-jarige veel van leert. Sommige mensen nemen een gap year, andere mensen leren het in het eerste jaar van hun studie, als ze op kamers gaan. Mijn ouders hebben zich nooit met mijn reis bemoeid. Als ik zelf kinderen zou hebben, zou ik ze van harte stimuleren om een gap year te nemen. Volgens mij is er niets mis met een jaartje vrijblijvende vakantie.

  2. Rob schrijft

    Ziezo, die zit. Printen, lamineren en in een mapje stoppen voor als mijn eigen kinderen 18 worden.

  3. Mo Rulez schrijft

    In derdewereldlanden zijn allerlei bedenkelijke organisaties actief die goedbedoelende, jeugdige vrijwilligers lokken. De winst wordt niet besteed aan het verbeteren van de toestanden aldaar en verdwijnt regelrecht in de zakken van de ‘managers’. De vrijwilligers die in het kader van educatieprojecten lesgeven op scholen verdringen de gequalificeerde lokale leerkrachten. Voor die gedupeerden is er geen vangnet in de vorm van wachtgeld of een werkloosheidsuitkering.
    Mijn advies aan iedereen die een gap year plant is dan ook om dit soort praktijken niet te steunen. Tegelijkertijd is een jaar weken in het buitenland voor de huidige jonge generatie een eenmalige kans. Tijdens de studie komt het er niet meer van. Daarna moet er worden gewerkt, waarbij het nemen van een sabbatical vrijwel onmogelijk is omdat er vanwege de gebruikelijke contracten voor bepaalde tijd dikwerf van werkgever wordt gewisseld. Met schoolgaande kinderen is het al helemaal onmogelijk, en in het kader van de bezuinigingen moet er in de toekomst ook meer voor de eigen ouders worden gezorgd. Heb je na jaren zwoegen eindelijk tijd én geld om iets van de wereld te zien, ben je zelf al te oud om er nog van te profiteren. Zolang je nog geen zware familiale verplichtingen hebt en, zoals uit Inges verhaal blijkt, bereid bent om te werken voor je eigen onderhoud, dan zeg ik: ga ervoor!



Sommige HTML is toegestaan