In Rotterdam pleiten hulpverleners voor de mogelijkheid om de categorie ‘onmachtige ouders’ via de rechter te dwingen om anticonceptie te gebruiken. Het gaat om vrouwen met een alcohol- of drugsverslaving of een psychiatrische aandoening, die niet stabiel genoeg in het leven staan om voor een kind te kunnen zorgen, niet met geld kunnen omgaan, maar wel al een of meer kinderen hebben gekregen. Een betrouwbare vader is niet voorhanden. Vaak komt de vrouw uit zo’n problematisch milieu dat haar familie ook niet kan inspringen met hulp, zodat de kinderen na verloop van tijd uit huis geplaatst worden in pleeggezinnen of inrichtingen, soms al onmiddellijk na de geboorte. Waarna de vrouw opnieuw zwanger wordt en de cyclus zich herhaalt.
Dit brengt onbeschrijflijke ellende met zich mee. Het ergste wat je een moeder kunt aandoen is natuurlijk haar kind afpakken. Hulpverleners zijn terecht terughoudend om die procedure in gang te zetten, omdat kinderen toch bijna altijd beter af zijn bij hun eigen ouders, hoe incompetent ook, dan in een overheidssysteem. Anderzijds moeten kinderen beschermd worden tegen verwaarlozing, geweld en tegen misbruik door nieuwe vrijers van de moeder. Als het kind in de eigen omgeving opgroeit, raakt het getraumatiseerd. Als het gered wordt en een nomadische reis langs jeugdinstellingen en pleeggezinnen aflegt, raakt het ook getraumatiseerd. Beter ware het, als dat hele kind nooit geboren was.
De frustratie van hulpverleners die zwangerschappen en problematische moeders met kinderen moeten begeleiden is maar al te begrijpelijk. Vooral het herhalingselement (kind weg? oké, dan krijg ik wel een nieuw kind) is hemeltergend. Vanuit hulpverleners in het veld wordt regelmatig verplichte anticonceptie als maatregel voorgesteld. Een jaar of zeven geleden ging het zelfs om verplichte sterilisatie van incapabele vrouwen. Daar wordt dan lang en breed over gediscussieerd, veel schrijnende voorbeelden passeren de revue, maar terecht willen politici hier hun vingers niet aan branden. De integriteit van het lichaam mag niet worden geschonden. Vrouwen beslissen zelf over hun vruchtbaarheid. Mocht het ooit praktijk worden dat een arts op uitspraak van een rechter een tegenstribbelende vrouw van een of andere vorm van anticonceptie voorziet, zou de overheid zich als gewelddadig manifesteren. Dat kan niet. Dan zou Nederland afglijden naar het niveau van een totalitaire staat als China, waar twintig jaar lang het een-kind-beleid vrouwen dwong tot abortussen.
Een zak geld om de vruchtbaarheid van incompetente vrouwen tijdelijk te deactiveren.
Dus blijft de praktijk zoals die was: pappen en nathouden, hulpbehoevende gezinnen in de gaten houden, er zoveel mogelijk begeleiding tegenaan gooien, indringende gesprekken voeren met leden van de doelgroep om ze in de gewenste richting te manoeuvreren. Aan het arsenaal van communicatieve technieken om iemand zo ver te krijgen om een verstandige beslissing te nemen ontbreekt er een waar nooit iemand het over heeft, maar die een heel geschikte hefboom kan zijn: geld. Dwang is verboden, maar verleiding mag wel. Waarom kunnen vrouwen niet met geld verleid worden om hun vruchtbaarheid tijdelijk te deactiveren? Het is tenslotte ook niet speciaal onethisch om tieners een som gelds in het vooruitzicht te stellen, als ze tot hun 21ste niet roken. Van niet-roken hebben ze de rest van hun leven plezier.
Hoe meer geld, hoe groter de verleiding. Bijvoorbeeld 3000 euro voor het onder de huid van de bovenarm ingebrachte anticonceptiestaafje dat drie jaar beschermt tegen zwangerschap. Toestemming voor inbreng van het hormoonspiraaltje levert de vrouw 5000 euro en vijf jaar bescherming op. Als de periode is verstreken, kan de anticonceptie desgewenst verlengd worden tegen eenzelfde beloning. Het meeste geld valt te verdienen met een keus voor sterilisatie: 25000 euro. De kosten van een beloningssysteem om incapabele vrouwen over de anticonceptiedrempel te helpen vormen een fractie van de maatschappelijke kosten van kinderen zonder ouderlijk vangnet. Psychisch leed wordt ook voorkomen. Een investering waar iedereen wel bij vaart.
Hulpverleners terughoudend? Mag ik even smakelijk lachen om zoveel naiviteit.
U bedoelt het vast goed, maar geld zal vroeg of laat verzanden in ‘u vraagt een uitkering aan? maar u kunt toch ook geld verdienen met een sterilisatie?’ en vervolgens in ‘geld geven aan slechte moeders? bekijk het even, doe dat maar gewoon met dwang’.
Ik heb een heel ander voorstel tot dwang: ‘zolang u aan de antionceptie blijft mag u uw reeds geboren kind bij u houden’.
Op die manier haal je bij jeugdzorg de perverse prikkels weg: dat men er financieel belang bij heeft dat er zoveel mogelijk slechte moeders zijn (waarbij u ‘slechte moeder’ veelal moet zien als ‘onderteken dit papier dat je uit vrije wil je jongste kind afstaat, anders pakken we ook je oudste kind af’)