Spring naar inhoud


Abortusboot

Beatrijs Ritsema

De abortusboot van Rebecca Gomperts is kolonialisme in een nieuwe gedaante. Het oude kolonialisme kenmerkte zich door oprollen, bezetten, uitzuigen, onderwerpen en incorporeren, maar de verlichte vorm die al dat geweld en machtsvertoon achterwege laat, huldigt verder nog steeds hetzelfde principe, namelijk: hoe is het mogelijk dat andere mensen niet precies hetzelfde denken en doen als wij. Op dit principe loopt 80 % van de ontwikkelingshulp spaak. Goedbedoelde, tot mislukking gedoemde projecten met als enige functie een delging van het collectieve schuldgevoel.

Zendelingen en missionarissen waren de grootsten der kolonialen, omdat zij niet opereerden vanuit het beperkte kader van een land, maar vanuit de veel meer omvattende religie. Het ging hun om het bekeren van heidenen tot het enig ware geloof. Als zij niet slaagden in hun missie, zouden de arme donders voor eeuwig branden in de hel. Er stond voor hen veel meer op het spel dan voor een willekeurige soldaat of planter die toevallig in de kolonie zijn levensvervulling zocht met mee- of tegenwerking van de inboorlingen. De missionaris streefde ernaar dat de inboorlingen hetzelfde werden als hijzelf, de seculiere kolonialen waren in de eerste plaats uit op eigen gewin.

Het is vooral het ‘goedbedoelde’ beschavingsoffensief dat irritatie oproept. Sommige vormen van hulpverlening zijn per definitie boven kritiek verheven. Op het blussen van een brand of het verzorgen van een zweer kan niemand iets tegen hebben. Met abortus en euthanasie ligt dat anders, omdat hierbij tegenstrijdige belangen in het spel zijn. Een land, laten we zeggen Nederland, kan na wikken en wegen (de aanloop tot de abortuswetgeving heeft ook twintig jaar geduurd) tot de conclusie komen dat de wens van de vrouw de doorslag geeft in dit dilemma. Dit betekent niet dat het tegenovergestelde standpunt, ‘abortus is moord en dus verboden’ totaal verwerpelijk is.

De collectieve opinie in een land, laten we zeggen Ierland, is onder invloed van het katholicisme op dit moment gekristalliseerd in onvrijheid voor vrouwen (en vrijheid voor elke foetus). Misschien is deze stand van zaken ouderwets en achterhaald, maar het morele dilemma van wel of geen abortus waar elke ongewenst zwangere vrouw mee te maken krijgt zal altijd actueel blijven. Nu abortus in Nederland geaccepteerd en legaal is, schijnen trouwens meer vrouwen die er eentje ondergingen achteraf last van schuldgevoelens en spijt te hebben dan in de tijd dat abortus semi-legaal gedoogd werd. Dit is geen argument voor het delegaliseren van abortus, maar een illustratie van het kennelijke feit dat ellende onvermijdelijk is en dat het heel moeilijk is van tevoren te bepalen welke optie tot de minste ellende leidt: de vrucht aborteren of de vrucht laten komen en in armoede grootbrengen dan wel afstaan. We hebben hier te maken met een lose-lose situatie.

Rebecca Gomperts heeft zelf een abortus ondergaan en heeft daar, naar eigen zeggen, ‘erg mee gezeten. Noem het een soort schuldgevoel.’ Over haar eigen werk als abortusarts zei ze: ‘Een abortus uitvoeren is een statement, respect voor de vrijheid van keuze van andere mensen.’ Hier is een eigenaardig psychologisch mechanisme aan het werk. Het eigen schuldgevoel en lijden worden in een mentale reuzenzwaai omgezet in een missie voor de hulpbehoevenden. Wat zij zelf heeft ervaren, moeten anderen ook kunnen kiezen, desnoods op een kotter buiten de territoriale wateren. Actievoerders worden altijd gedreven door persoonlijke motieven, maar in dit geval neemt de delging van het schuldgevoel wel heel megalomane proporties aan.

Ook al heeft ze gelijk dat abortus een vrije keus van de vrouw moet zijn, het patroniserende karakter van deze hulpverleningsactie bederft de goede zaak. Persoonlijk ben ik voor de pil van Drion. Daar is geen meerderheid voor in Nederland. Waarom ontplooit er niemand een particulier initiatief om busjes met een all-in euthanasiepakket te laten rondrijden? Omdat het aanmatigend is je eigen visionaire vergezichten te stellen boven de wetten van het land. Kolonialisme is erger dan de achterlijkheid die je wilt bestrijden.

Artikelen in NRC-column.


0 reacties

Blijf op de hoogte, abonneer je op de RSS feed voor reacties op dit artikel.



Sommige HTML is toegestaan