Stel je zit op een avond in de trein van Amersfoort naar Amsterdam in een lege eersteklaswagon je te bemoeien met je eigen zaken. Op zeker moment stapt een groepje opgeschoten jongens in en gaat in de coupé vlak naast je lawaai zitten maken. Brallen, keihard lachen, vieze geluiden maken, enfin the works. Ze hebben blikken bier bij zich waaruit ze drinken, en ter verhoging van de lol bespugen en besproeien ze elkaar met bier. Wat doe je dan?
Dit overkwam Hein van Meeteren, destijds bekend van het tv-debatprogramma ‘Het Lagerhuis’, die zijn verhaal mocht komen vertellen bij Pauw & Witteman. Als hij gereageerd had zoals 99 procent van de eerzame burgers in zijn situatie had gedaan, namelijk schielijk een wagonnetje opschuiven (desnoods naar de tweede klas) en de autoriteiten inlichten, was het een incidentje van niks geweest. Maar nee, Van Meeteren kon deze aanslag op zijn territorium niet verteren en besloot het falderappes tot de orde te roepen met het voorspelbare gevolg dat het bier nu zijn kant op werd gesproeid. Daarna een belletje naar de politie, bij het volgende station maakte het gespuis zich uit de voeten, maar kwam terug om hun mikpunt nog snel even een klap op z’n kop te verkopen met bloed en een blauw oog als resultaat.
Schandalig natuurlijk en afschuwelijk om mee te maken. Toch zat Van Meeteren niet bij P & W om zielig te doen (al speelde de getoonde foto met het dichtgetimmerde oog wel in op die sentimenten), maar om een weerbaarheidsoproep te plaatsen. Op facebook was hij een initiatief, genaamd ‘Basta’ begonnen met als doel omstanders van dergelijke incidenten te mobiliseren tot actie. Het ergste van alles had hij gevonden dat niemand (verderop in de tweede klas) hem te hulp was gekomen en iedereen deed alsof hij niets zag.
Je moet er niet aan denken wat er zal gebeuren, als mensen deze heilloze oproep voor bemoeienis ter harte nemen: nog meer stennis, geschreeuw, fysiek geweld, kortom escalatie van de conflicten. Bij mot in de openbare ruimte is het voor omstanders heel moeilijk om de situatie correct te beoordelen – om de good guys en de bad guys te bepalen. In dit geval lijkt het duidelijk: onruststokers zonder eersteklaskaartje tergen heer van middelbare leeftijd. Maar de heer had hen terechtgewezen, en dat was een onvergeeflijke krenking in hun ogen. Als mensen al boven hun theewater zijn, gaan ze van een berisping helemaal door het lint. Zo’n situatie vraagt niet om hulp van toegesneld publiek, maar om isolatie van de ordeverstoorders en een telefoontje naar de politie.
‘De’ hufter bestaat niet.
Het Basta-initiatief sluit aan bij de oproep van Mark Rutte van alweer een tijdje geleden: ‘We moeten ons land weer terugveroveren op de hufters’, maar het is een misvatting om te denken dat de bevolking kan worden verdeeld in een groep brave borsten en een groep hufters. ‘De’ hufter bestaat niet. De brave borst van vandaag kan zich morgen onder invloed van alcohol, drugs, een schrobbering van zijn baas of een verloren voetbalwedstrijd ontpoppen tot een agressieve hufter die niets over zijn kant laat gaan. Heel vervelend, zo’n ontsporing in de publieke ruimte, maar een ambteloos burger klaart de situatie niet op door de rol van autoriteit aan te nemen en berispingen uit te delen, integendeel.
De oproep van Van Meeteren aan omstanders om het er in het vervolg niet bij te laten zitten en wat meer loyaliteit te betonen is niet alleen een verkapte aansporing tot eigenrichting, maar heeft in al zijn verontwaardiging iets even verongelijkts als de snelle narcistische gekrenktheid waar de zogeheten hufters aan schijnen te lijden. Hij kan het niet verkroppen dat hem als beschaafde burger zo’n onrecht is overkomen, dus moet de burgerij in beweging komen om pal te staan voor recht en orde.
Shit happens en daders noch slachtoffers zijn geneigd om ook maar iets te slikken van wat hun terecht of ten onrechte wordt aangedaan. Iedereen neemt aanstoot. Toch maar beter de politie bellen.
Ik ben toen ik 20 was mishandelt in de trein door drie meisjes, naar wat later bleek, van 13 en 14 jaar oud. Ze zaten op me als muggen en in de volle coupé was er helemaal niemand die hielp. Toen later mijn medepassagiers gehoord werden was dat als ‘getuigen’. Ik wilde deze laffe getuigen net zo hard achter de tralies als de daders zelf.
Sinds dit voorval hou ik nimmer mijn mond bij onrecht en verdedig ik zelfs de onbekendste onbekende.
lees ik dat nou goed? spoort beatrijs aan tot niet reageren als iemand door een groep anderen wordt belaagd? de politie bellen? eer die er is is het kwaad al geschied. wat een ongelofelijke afknapper, dit laffe advies!
Niets doen is altijd het beste,
Als ze mij dood slaan laat ik mijn gezin achter.
daarnaast ben je als getuigen zo bekent met naam en toe naam, zeker bij echte criminelen.
Voor mij is de veiligheid van mijn gezin me dierbaarder dan het slachtoffer.
Zo als het spreekwoord zegt het hemd is nader dan de rok.
Dit artikel ervaar ik als kronend toefje slagroom op mijn bevindingen op dit gebied tot nu toe. Op school kregen we elke dag verhalen uit de bijbel te horen waarin schurken door rechtschapen mensen terecht werden gewezen en hoe de zwakken door de sterken tegen hun aanvallers werden beschermd. En dan, op het schoolplein of op weg naar huis, was de reactie van de meeste volwassenen bij wie je je beklaagde als je was getreiterd: “Gewoon terugslaan!” En wie opkwam voor zijn medemens, werd door omstanders de hemel in geprezen.
Diegenen die met zulke gedachten en ervaringen groot zijn geworden kun je het niet kwalijk nemen als ze ingrijpen bij onraad. Inderdaad is het kwaad meestal al geschied op het moment dat de politie arriveert.
Natuulijk zou ik nooit gaan matten met een dronken man van twee meter lang die anderen met een mes bedreigt, maar wel heb ik vechtende onverlaten en ouders die hun kind fysiek mishandelden doen afdruipen met….niets meer dan een afkeurende blik, een paar vermanende woorden een omhooggehouden telefoon. Het werkt natuurlijk niet altijd, maar wel vaak.
Met Beatrijs’ stelling aangaande “niet ingrijpen” ben ik het oneens, maar zij spreekt de waarheid door te zeggen dat een slachtoffer ook in een hufter kan omslaan. Ik voeg eraan toe: als ik, na zelf jaren te zijn gepest en getreiterd, de moed niet had gehad om in te grijpen, dan was ik ook een hufter geworden, een gevolg van onmacht en frustratie.
het zal wel, Beatrice, maar ik houd mijn mond niet als ik “onrecht” zie. Misschien zal ik eerst 3x nadenken voor ik een groepje op&aangeschoten mensen aanspreek, maar ik ben al vaak genoeg de confrontatie aangegaan tov mensen die in mijn iets deden wat niet deugde. voorbeelden: ik rijd mijn straat in&zie een jongeman met een karatetrap een lege kliko omver trappen. Heb mijn raampje naar beneden gedraaid en hem in niet misverstane woorden toegeroepen: “als je die container niet ogenblikkelijk weer rechtop zet, zal ik jou eens omver trappen”. Hij was vast&zeker sterker dan ik, maar ik meende wat ik zei&hij zette de container rechtop en liep verder. Ook als mensen moedwillig inrijdverboden negeren (kortere route naar parkeerplaats)&ik zie dat, dan zeg ik daar wat van; is vaker gebeurd en dat wordt mij zelden in dank afgenomen, want ik krijg dan een grote mond van (vooral) vrouwen met nota bene kinderen. Jammer dan… De klap op mijn bek heb ik nog nooit gehad&ik heb ook heus wel oog in oog met boze kerels gestaan die mij een verwensing toeriepen; dan zeg ik: “moet je eens even hierkomen als je durft”. Ik speel vast met vuur, maar tot nu toe heeft het vaak wel effect. Oh, en het is ook niet leuk als een vreemde je terecht wijst (vind ik zelf ook niet:) Maar mensen: de maatschappij dat ben jij!
oja, ik ben een vrouw van net 42 jaar :)
Toen ik nog geen 10 jaar was is mijn broertje zonder enige reden door 2 oudere jongens in elkaar geslagen. Als klein meisje was ik helemaal in paniek en riep ik verschillende volwassenen om hulp. Niemand deed iets. Nu 14 jaar later heb ik nog steeds geen vertrouwen in ‘omstanders’. Nederland is een echte kijkcultuur: mensen staren ongegeneerd naar een ander. Maar werkelijk iets doen? Ho maar. Het is een laffe cultuur, we kennen geen eer of wat dan ook. (En ja, alhoewel Nederland aan eer altijd een negatieve draai probeert te geven heeft het ook positieve kanten, net als het machismo). Laatst ook nog,werd ik in de volle trein lastiggevallen door 2 dronkaards van nabij de 50. Niemand die wat deed. Daar walg ik van!
@panda
Ik zou niemand aansporen tot ingrijpen: er liggen al heel wat mensen op het kerkhof en in het ziekenhuis die met de beste bedoelingen ingrepen bij een vechtpartij, vandalisme of ander wangedrag.
ik (mager vrouwtje van 38) ben zelf meermaals tussen twee strijdende partijen in gaan staan (o.a. een meisje dat belaagd werd door kerels), en ik lig toch echt nog niet op het kerkhof. en als je alleen niet durft, dan kun je ook anderen mobiliseren om samen op te treden tegen onverlaten.
Of je je moet mengen, hangt af van vele factoren. Het is niet alleen een kwestie van fysiek overwicht; ook het mentale overwicht is belangrijk. Zo is bijvoorbeeld de een van nature een baas, terwijl de ander al snel onder de voet gelopen wordt. Het een is niet ‘beter’ dan de ander. Wat echter wel altijd zou moeten gebeuren in dergelijke situaties, is het direct inschakelen van autoriteiten; hetzij treinpersoneel, hetzij politie. Want laten we Joes Kloppenburg niet vergeten, of afgelopen week cafébaas Koos Engel die een ruzie op straat suste.
@panda: gelukkig maar. Dat het in jouw geval meermaals goed is afgelopen, verandert niets aan het feit dat het voor veel mensen niet goed is afgelopen. Denk bijvoorbeeld aan Meindert Tjoelker en René Steegmans. Mensen die met de beste bedoelingen ingrepen en dit met hun leven hebben bekocht.